حبس قائلان به خدایی امام علی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حبس قائلان به خدایی امام علی، از مباحث فقهی و حقوقی مربوط به
حقوق زندانی و درباره حکم زندانی‌کردن کسی است که قائل به خدایی
امام علی (علیه‌السلام) است. در این باره به روایتی از
امام باقر (علیه‌السلام) درباره عبدالله بن
سبا استناد شده اما فقهای شیعه ماجرای وی را اسطوره دانسته‌اند.
۱. حدّثنی محمد بن قولویه القمّی، قال: حدّثنی سعید بن عبداللّه بن ابی خلف القمّی، قال: حدّثنی محمد بن عثمان العبدی، عن یونس بن عبد الرحمن، عن عبد اللّه بن سنان، قال: حدّثنی ابی، عن ابی جعفر علیه السّلام: انّ عبداللّه بن
سبا کان یدّعی النبوة و یزعم ان امیرالمؤمنین هو اللّه
[تعالی عن ذلک
] فبلغ ذلک امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) فدعاه و ساله فاقرّ بذلک، و قال: نعم، انت هو و قد کان القی فی روعی انّک انت اللّه و انّی نبی. فقال له امیرالمؤمنین علیه السّلام: ویلک! قد سخر منک الشیطان فارجع عن هذا، ثکلتک امّک و تب. فابی فحبسه و استتابه ثلاثة ایام فلم یتب، فاحرقه بالنار و قال: ان الشیطان استهواه، فکان یاتیه و یلقی فی روعه ذلک؛
عبداللّه بن سنان گفت: حدیث کرد مرا پدرم از امام باقر (علیه‌السلام) که
عبداللّه بن سبا مدّعی
نبوت بود و می‌پنداشت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) خداست. این خبر به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) رسید او را فراخواند و از او پرسید، و او به موضوع اقرار کرد و گفت: آری، تو اویی. در دل من چنین افتاده است که تو خدایی و من پیامبرم. علی (علیه‌السلام) به او فرمود: وای بر تو!
شیطان تو را ریشخند کرده از این پندار دست‌بردار. مادرت به عزایت بنشیند. توبه کن. او امتناع ورزید. امام (علیه‌السلام) او را
حبس کرد و سه روز از او خواست
توبه کند، ولی توبه نکرد. پس او را به آتش سوزانید و فرمود: شیطان عقلش را گرفته، وی را از راه به در برده و هوایش را زینت داده و او پیش وی می‌آمده و در ذهنش چنین القا می‌کرده است.
اگر بگوییم: سند این روایت
صحیح است- به جهت وجود افرادی که در سلسله سند
کامل الزیاره هستند- مورد از مصادیق
مرتد ملی است؛ چون
ابن سبا ابتدا یهودی بود و بعد مسلمان شد و بعد به
کفر بازگشت؛
پس باید سه روز او را توبه دهند، یا (کشتن او بدین جهت بوده) که دعوی نبوت کرد؛ چون هر کس ادّعا کند پیغمبر است خونش مباح و کشتن او واجب می‌شود.
یا به جهت اینکه ادّعای خدا بودن کسی غیر از
خداوند متعال را کرده است و روایت دلالت دارد بر اینکه برای این نوع مرتدان جایز است سوزانده شوند چنان که در کیفر
لواط چنین است.
علّامه حلّی: مرتد با شمشیر کشته می‌شود و واجب نیست سوزانده شود و نوع کشتن به دست امام است.
طبق نظری، ماجرای
ابن سبا و خود او، اسطوره‌ای است که
سیف بن عمر کذّاب آن را ساخته است. (نک:
علّامه عسکری، عبداللّه بن
سبا و نیز مائة و خمسون صحابی مختلق، که هر دو به فارسی ترجمه شده است.)
آیةاللّه خوئی گفته است: اسطورۀ عبداللّه بن
سبا و قصۀ آشوب و فتنه‌های خطرناکش، ساختگی است که آن را سیف بن عمر کذّاب ساخته است.
• طبسی، نجم‌الدین، حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص۲۴۲-۲۴۴.
