حاشیة کفایة الاصول (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«حواشی المحقق المشکینی علی الکفایة»، اثر میرزا
ابو الحسن مشکینی، از علمای بزرگ و مشهور
حوزه علمیه نجف اشرف است (۱۳۰۵- ۱۳۵۸ ق).
وی، این
کتاب را به زبان عربی و در شرح و توضیح مطالب علمی و پیچیده
کتاب «
کفایة الاصول»
آخوند خراسانی نوشته است و با این کار، اثری ارزشمند را بر جای نهاده است.
مؤلف، در مقدمه، انگیزه خود را از نگارش این
کتاب چنین بیان می‌فرماید: با توجه به اینکه
کتاب کفایه، نوشته شیخ ما، علامه محقق و مدقق، آیة الله شیخ
محمد کاظم خراسانی- طاب ثراه- از محتوایی ژرف و معانی عالی برخوردار است و حقایقی در آن پنهان است که کسی نمی‌تواند به کنه آن پی ببرد، مگر شخصیت‌هایی کم نظیر از میان مردم، لذا دوست داشتم تا تعلیقه‌ای بر آن
کتاب ضمیمه نمایم که پرده‌های آن را کنار زند و به جست وجوی اسرار آن پردازد و عهده دار حل و روشن ساختن حقایق آن شود. مطالب مجمل و غیر واضح آن را بیان کند و متشابهات آن را تاویل نماید. علاوه بر آن، استدلال‌ها و برهان‌هایی را که ایشان به آنها اشاره نکرده و به خاطرم رسیده، همراه آن ساختم.
حضرت آیة الله نجفی مرعشی، این
کتاب را از
کتاب‌های مشهور دانسته و در این باره می‌فرماید:
«العلامة المدرس الاستاذ آیة الله المیرزا ابو الحسن المشکینی، صاحب التعلیقة الشهیرة علی
کفایة الاصول.»
از آن جا که این
کتاب، شرح و توضیح
کتاب «
کفایة الاصول» مرحوم آخوند خراسانی می‌باشد، لذا ابواب و فصول آن، بر اساس ابواب و فصول
کتاب «
کفایة الاصول» است.
محقق مشکینی، در ذیل هر قسمت از متن، به شرح و توضیح آن پرداخته است.
این
کتاب، از مشهورترین حواشی است که بر
کتاب کفایه نگاشته شده است. مؤلف، در این
کتاب علاوه بر شرح مطالب
کفایه، به نقد و بررسی آنها و طرح دیدگاه‌های اصولی خود نیز پرداخته است.
حاشیه مشکینی از اولین حواشی است که طلاب
حوزه‌های علمیه هنگام فراگرفتن
کتاب «
کفایة الاصول» به آن مراجعه می‌کنند. مؤلف این حاشیه، از مشهورترین اساتید حوزه علمیه نجف اشرف بود. وی، بارها
کتاب «
کفایة الاصول را تدریس کرده و بسیاری از علمای
حوزه علمیه از شاگردان ایشان به شمار می‌آیند که از جمله آنها می‌توان به حضرت آیة الله نجفی مرعشی اشاره نمود.
کتاب حاضر در حوزه‌های علمیه بسیار مورد استقبال و توجه علما و فضلای حوزه قرار گرفته است.
به یک نمونه از حاشیه ایشان توجه فرمایید: وی، به مناسبت بحث از
عوارض ذاتی که در کلام مرحوم آخوند آمده، فرموده‌اند: عارض، بر دو گونه است:
۱. عارض بر خود شی ء، بدون هیچ واسطه ثبوتی و عروضی که این خود بر سه قسم است:
الف) مساوی با معروض؛
ب)
اعم از معروض؛
ج)
اخص از معروض؛
۲. عارض بر شی ء با واسطه که آن واسطه یا داخلی است با دو قسم مساوی و اعم از معروض یا خارجی است با چهار قسم مساوی، اعم، اخص از معروض و
مباین با آن...
وی، در ادامه از زبان مرحوم آخوند، ملاک ذاتی بودن عارض را نداشتن
واسطه در عروض می‌داند، خواه اصلا واسطه‌ای نباشد یا
واسطه در ثبوت باشد.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
