• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حاجِز (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حاجِز (به کسر جیم) و حَواجز (به فتح حاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای مانع و موانع آمده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با مذمت عیب‌جویی از دیگران و استفاده از فرصت زندگی از این واژه استفاده نموده است.



حاجِز و حَواجز به معنای مانع و موانع آمده است.
چنان‌که گفته می‌شود: الحُجْزَة: محلّ بند شلوار، اخَذَ بِحُجْزَتهِ‌ يعنى: به او پناه برد.


مواردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل است:

۲.۱ - الْحاجِزَ - خطبه ۱۴۰ (مذمت عیب‌جویی)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره مذمت عیب‌جویی از دیگران فرموده است: «وَ إِنَّما يَنْبَغي لاَِهْلِ الْعِصْمَةِ وَ الْمَصْنوعِ إِلَيْهمْ في السَّلامَةِ أَنْ يَرْحَموا أَهْلَ الذُّنوبِ وَ الْمَعْصيَةِ، وَ يَكوَنَ الشُّكْرُ هوَ الْغالِبَ عَلَيْهِمْ وَ الْحاجِزَ لَهُمْ عَنْهُمْ»
«سزاوار است، آن‌ها که از عیوبی پاکند و از گناه، سالم نگه داشته شده‌اند، به گنهکاران و اهل معصیت ترحم کنند و شکر و سپاس خدا، چنان بر وجود آنان غلبه کند که آن‌ها را از عیب‌جویی و غیبت دیگران باز دارد.»

۲.۲ - حَواجِزِ - خطبه ۸۲ (استفاده از زندگی)

همچنین در مورد استفاده از فرصت زندگی می‌فرماید: «وَ قُلوب رائِدَة لاِرْزاقِها، في مُجَلِّلاتِ نِعَمِهِ، وَ موجِباتِ مِنَنِهِ، وَ حَواجِزِ عافيَتِهِ»
«و دل‌هایی که جوینده انواع روزی‌ها (و مواهب الهی) است و برای آن دقیقاً برنامه‌ریزی می‌کند، تا نعمت‌های فراگیر الهی و مواهب گوناگون او را به‌دست آورد و از آن‌چه مانع عافیت و سلامت است، بپرهیزد.»



۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۵۳.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۱۴.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ص۵۹۷.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۰۴-۳۰۵، خطبه ۱۴۰.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۳۱-۳۲، خطبه ۱۳۶.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۹۷، خطبه۱۴۰.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹۷، خطبه ۱۴۰.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۲۴.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۲۵-۳۲۶.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۵، ص۵۵۲.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۳۶۹.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۵۹.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۵۱-۱۵۲، خطبه ۸۲.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۳۶، خطبه ۸۱.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۱۰، خطبه۸۳.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۵۵، خطبه ۸۳.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۳۱.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۳۵-۵۳۶.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۳، ص۳۸۶.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۹۸.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۲۵۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حاجز»، ج۱، ص۲۵۳.    






جعبه ابزار