جُمْلَةً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جُمْلَةً:
(لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً) جُمْلَةً: به معنى «اجزاء جمع شده» و همگى چيزى است.
باع الشّىء جملة «همۀ آن چيز را خريد» و يا:
هذه جملة الشّىء «اين، همه آن چيز است».
پيش از اين در معناى «
جمال» گفتيم كه اين واژه به نيكويى و زيبايى بسيار اطلاق مى‌شود و «
راغب» مى‌گويد: به اعتبار همين فزونى و كثرت كه در اين واژه هست، به هر جماعت و گروهى كه داراى روابط اجتماعى و پيوستگى است، «
جملة» گفته مى‌شود.
آيه مورد بحث به يكى ديگر از بهانه‌جوييهاى
کافران مجرم اشاره مى‌كند و مى‌گويد: «كافران گفتند: چرا
قرآن يک‌جا بر او (بر
پیامبر)
نازل نمى‌شود» (
جُمْلَةً وٰاحِدَةً)
به موردی از کاربرد
جُمْلَةً در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَ رَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا) (و
کافران گفتند: «چرا
قرآن یک‌جا بر او نازل نشده است؟!» این نزول تدریجی برای این است که قلب تو را بوسیله آن محکم داریم، و از این‌رو آن را بتدریج بر تو خواندیم.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: فرق ميان انزال و تنزيل اين است كه انزال، نازل شدن به يک دفعه و يكباره هر چيز است، به خلاف تنزيل كه به معناى نازل شدن آن به تدريج است. ليكن بعضى
از
مفسرین گفته‌اند: در خصوص اين آيه معناى تدريج از آن گرفته شده، چون اگر معناى اصلى آن محفوظ باشد، صدر و ذيل
جمله با هم تناقض پيدا مى‌كند، زيرا در ذيل
جمله فرموده چرا
جملة واحده و يكباره نازل نشده است.
پس كلمه تنزيل در اينجا همان معناى انزال را مى‌دهد، و گرنه معنايش اين مى‌شود كه چرا
قرآن يكباره تدريجا نازل نشد، و معلوم است كه تدريج با يكبارگى نمى‌سازد.
بنابر اين معنايش اين است كه: چرا
قرآن يكباره و غير متفرق نازل نشد؟ همان‌طور كه
تورات،
انجیل و
زبور يكباره نازل شدند. ليكن نكته‌اى در اينجا هست كه تعبير به تنزيل را توجيه مى‌كند و منافاتى در صدر و ذيل آيه هم پديد نمى‌آيد، و آن اين است كه ميان تورات و انجيل و
قرآن غير از مساله دفعى و تدريجى بودن، فرق ديگرى نيز هست و آن اين است كه آن دو كتاب به صورت لوحى نوشته شده نازل شدند به خلاف
قرآن كه اصلا از مقوله كاغذ و خط نبوده، بلكه از مقوله صدا و مسموعات بوده است. و معلوم است كه كتابى كه به اين طريق وحى مى‌شود تدريجى بودن را لازم دارد، چون بايد كلمه كلمه خوانده و شنيده شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «جُمْلَةً»، ص۳۸۹.
