جوف (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جوف:
(مِّن قَلْبَیْنِ فی جَوْفِهِ) جوف: به فتح جيم به معنى «اندرون و داخل هر چيزى» است.
به موردی از کاربرد
جوف در
قرآن، اشاره می‌شود:
(مّا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِّن قَلْبَیْنِ فی جَوْفِهِ وَ ما جَعَلَ اَزْواجَکُمُ اللّائی تُظاهِرونَ مِنْهُنَّ اُمَّهاتِکُمْ وَ ما جَعَلَ اَدْعیاءکُمْ اَبْناءکُمْ ذَلِکُمْ قَوْلُکُم بِاَفْواهِکُمْ وَ اللَّهُ یَقولُ الْحَقَّ وَ هُوَ یَهْدی السَّبیلَ) (
خداوند برای هیچ کس دو دل در درونش نیافریده و هرگز همسرانتان را که مورد «
ظهار» قرار می‌دهید مادران شما قرار نداده و نیز پسرخوانده‌های شما را پسر واقعی شما قرار نداده است؛ این سخن شماست که با دهان خود می‌گویید سخنی که واقعیت ندارد؛ امّا خداوند
حق را می‌گوید و او به
راه راست هدایت می‌کند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(ما جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ) اين جمله كنايه است از اينكه ممكن نيست كسى بين دو اعتقاد متنافى و دو رأى متناقض جمع كند، اگر دو اعتقاد متنافى ديديم بايد بدانيم كه دو قلب به آن دو معتقد است، يعنى دو فرد مخالف هر يک به يكى از آن دو اعتقاد دارند، و ممكن نيست يک فرد به هر دو معتقد باشد، و اينكه فرمود:
(ما جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ) خدا در جوف كسى دو قلب ننهاده منظور از آن بيشتر بيان كردن است.
آيه مورد بحث مى‌فرمايد: «خداوند براى هيچ‌كس دو قلب در درون وجودش قرار نداده است...» جمله مذكور معنى عميقى دارد و آن اين كه
انسان يک قلب در درون وجودش بيشتر ندارد و اين قلب جز
عشق يک معبود نمى‌گنجد، آن‌ها كه دعوت به شرک و معبودهاى متعدد مى‌كنند، بايد قلب‌هاى متعددى داشته باشند تا هريک را كانون
عشق معبودى سازند. بنابراين انسان به حكم اين كه يک قلب بيشتر ندارد بايد داراى يک كانون عاطفى و تسليم در برابر يک
قانون باشد. مهر يک
معشوق در دل بگيرد و يک مسير معين را در زندگى تعقيب كند. به هر حال اين آيه كنايه از آن است كه جمع دو منافى ممكن نيست و قلب به دو چيز متناقض نمى‌تواند معتقد باشد، مگر اين كه انسان دو قلب داشته باشد، ولى خداوند در اندرون كسى دو قلب قرار نداده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «جوف»، ص۴۳۳.
