جنگ در جاهلیت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
آیات قرآن به وقوع
جنگ در عصر جاهلیت اشاره شده است.
ممنوع بودن جنگ در
ماه‌های حرام، در دوران
جاهلیّت:
«يَسَلونَكَ عَنِ الشَّهرِ الحَرامِ قِتالٍ فيهِ قُل قِتالٌ فيهِ كَبيرٌ وصَدٌّ عَن سَبيلِ اللَّهِ وكُفرٌ بِهِ والمَسجِدِ الحَرامِ ...؛
از تو، درباره جنگ کردن در ماه حرام، سؤال می کنند بگو: «جنگ در آن، (گناهی) بزرگ است ولی جلوگیری از راه خدا (و گرایش مردم به آیین حق) و کفر ورزیدن نسبت به او و هتک احترام
مسجد الحرام است....»
علت نامگذاری ماه حرام این بوده که جنگ در آن ماه حرام بوده است.
اوس و
خزرج، گرفتار جنگ، تفرقه و پراكندگى، در عصر جاهليّت:
۱. واعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا ولا تَفَرَّقوا واذكُروا نِعمَتَ اللَّهِ عَلَيكُم اذ كُنتُم اعداءً فَالَّفَ بَينَ قُلوبِكُم فَاصبَحتُم بِنِعمَتِهِ اخونًا وكُنتُم عَلى شَفا حُفرَةٍ مِنَ النّارِ فَانقَذَكُم مِنها كَذلِكَ يُبَيّنُ اللَّهُ لَكُم ءايتِهِ لَعَلَّكُم تَهتَدون؛
و همگی به ریسمان خدا (
قرآن و
اسلام، و هر گونه وسیله وحدت)، چنگ زنید، و پراکنده نشوید! و نعمت (بزرگ) خدا را بر خود، به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دل‌های شما، الفت ایجاد کرد، و به برکت نعمت او، برادر شدید! و شما بر لب حفره‌ای از
آتش بودید، خدا شما را از آن نجات داد این چنین، خداوند آیات خود را
برای شما آشکار می سازد شاید پذیرای
هدایت شوید.» گفته شده است که مخاطب ضمیر در «قلوبکم» اوس و خزرج‌اند.
۲. «... هُوَ الَّذى ايَّدَكَ بِنَصرِهِ وبِالمُؤمِنين • والَّفَ بَينَ قُلوبِهِم لَو انفَقتَ ما فِى الارضِ جَميعًا ما الَّفتَ بَينَ قُلوبِهِم ولكِنَّ اللَّهَ الَّفَ بَينَهُم انَّهُ عَزيزٌ حَكيم؛
... او همان کسی است که تو را، با یاری خود و
مؤمنان، تقویت کرد. و دل‌های آنها را با هم، الفت داد! اگر تمام آنچه را روی
زمین است صرف می کردی که میان دل‌های آنان الفت دهی، نمی‌توانستی! ولی خداوند در میان آنها الفت ایجاد کرد! او توانا و حکیم است!» مقصود از «المؤمنین» با توجه به حدیث
امام باقر علیه‌السّلام مؤمنان اوس و خزرج‌اند.
دستيابى به
غنایم، انگيزه مردم جاهليّت، در جنگها و نزاع‌هاى خود:
«يايُّهَا الَّذينَ ءامَنوا اذا ضَرَبتُم فى سَبيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنوا ولا تَقولوا لِمَن القى الَيكُمُ السَّلمَ لَستَ مُؤمِنًا تَبتَغونَ عَرَضَ الحَيوةِ الدُّنيا فَعِندَ اللَّهِ مَغانِمُ كَثيرَةٌ كَذلِكَ كُنتُم مِن قَبلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيكُم فَتَبَيَّنواانَّ اللَّهَ كانَ بِما تَعمَلونَ خَبيرا؛
ای کسانی که ایمان آورده اید! هنگامی که در راه خدا گام می زنید (و به
سفری برای جهاد می‌روید)، تحقیق کنید! و بخاطر اینکه سرمایه ناپایدار دنیا (و غنایمی) به دست آورید، به کسی که اظهار صلح و اسلام می کند نگویید: مسلمان نیستی زیرا غنیمت‌های فراوانی (
برای شما) نزد خداست. شما قبلا چنین بودید و خداوند بر شما منت نهاد (و هدایت شدید). پس، (بشکرانه این نعمت بزرگ،) تحقیق کنید! خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است.»
خداوند، تبديل‌كننده خصومت‌ها و جنگ‌هاى دو قبيله اوس و خزرج به الفت و همدلى، در پرتو
ایمان:
۱. «واعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا ولا تَفَرَّقوا واذكُروا نِعمَتَ اللَّهِ عَلَيكُم اذ كُنتُم اعداءً فَالَّفَ بَينَ قُلوبِكُم فَاصبَحتُم بِنِعمَتِهِ اخونًا وكُنتُم عَلى شَفا حُفرَةٍ مِنَ النّارِ فَانقَذَكُم مِنها كَذلِكَ يُبَيّنُ اللَّهُ لَكُم ءايتِهِ لَعَلَّكُم تَهتَدون؛
و همگی به ریسمان خدا (
قرآن و اسلام، و هر گونه وسیله وحدت)، چنگ زنید، و پراکنده نشوید! و نعمت (بزرگ) خدا را بر خود، به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دل‌های شما، الفت ایجاد کرد، و به برکت نعمت او، برادر شدید! و شما بر لب حفره‌ای از آتش بودید، خدا شما را از آن نجات داد این چنین، خداوند آیات خود را
برای شما آشکار می سازد شاید پذیرای هدایت شوید.»
۲. «والَّفَ بَينَ قُلوبِهِم لَو انفَقتَ ما فِى الارضِ جَميعًا ما الَّفتَ بَينَ قُلوبِهِم ولكِنَّ اللَّهَ الَّفَ بَينَهُم انَّهُ عَزيزٌ حَكيم؛
و دل‌های آنها را با هم، الفت داد! اگر تمام آنچه را روی زمین است صرف می کردی که میان دل‌های آنان الفت دهی، نمی‌توانستی! ولی خداوند در میان آنها الفت ایجاد کرد! او توانا و حکیم است!»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۵۷۵، برگرفته از مقاله «جنگ در جاهلیت».
