جنس منطقی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

جنس منطقی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای مفهومِ تمامْ حقیقت مشترک میان جزئیات متکثر به حسب ذات است.

---

جنس به اعتبار وجود ذهنی یا خارجی سه نوع است:
۱. جنس منطقی؛
۲. جنس طبیعی؛
۳. جنس عقلی.

---

«جنس منطقی»، عبارت است از: مفهوم تمامْ حقیقت مشترک، میان جزئیاتی که از لحاظ ذات و حقیقت متکثرند. مصادیق این مفهوم کلی را «جنس طبیعی» گویند؛ مثل حیوان که تمام حقیقت مشترک میان انواع حیوانات (انسان، شیر، پلنگ، شتر و…) است. جنس طبیعی، معروض جنس منطقی واقع می‌شود؛ یعنی جنس منطقی بر آن حمل می‌شود؛ مانند: «الحیوان جنس» یعنی حیوان جنس است.
وقتی جنس طبیعی مثل حیوان، با وصف مفهوم جنسیت، که جنس منطقی است؛ لحاظ شود به مجموع صفت و موصوف «جنس عقلی» اطلاق می‌ شود؛ بنابراین در مثال «الحیوان جنسٌ»، حیوان، از آن لحاظ که حیوان است و قطع نظر از اینکه جنس باشد یا نه، جنس طبیعی است و مفهوم جنس، مجرد از هر ماده و مصداقی، جنس منطقی، و حیوان به وصف جنسیت، جنس عقلی است. از تعاریف سه قسم مذکور روشن می‌شود که ظرف تحقق جنس منطقی و عقلی، عالم ذهن است و جنس طبیعی به لحاظ وجود افرادش در خارج، خارجی است.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.

---