جنة المأوی فی ذکر من فاز بلقاء الحجة(کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جنة الماوی فی ذکر من فاز بلقاء الحجة عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف معروف به
جنة الماوی به
زبان عربی اثر شیخ
میرزا حسین طبرسی نوری معروف به
محدث نوری رحمة‌الله‌علیه (۱۲۵۴- ۱۳۲۰ ق) می‌باشد.
با توجه به این که مرحوم
مجلسی رحمة‌الله‌علیه در باب بیست و سوم ترجمه جلد سیزدهم کتاب
بحارالانوار ، داستان ملاقات بسیاری از علاقه مندان به
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را نیاورده است، مؤلف بعد از زیارت
ثامن الحجج علیه‌السّلام برای بار دوم هجرت خود را از این شهر به
سامراء ، سرزمین پدر و جد بزرگوار و محل غیبت
امام زمان علیه‌السّلام بعد از زیارت
بیت الله الحرام آغاز می‌کند. وی بعد از اقامت، تصمیم می‌گیرد، هدیه‌ای به قدر وسع و میسور خود برای امام زمان علیه‌السّلام پیشکش نماید و این مسئله سال‌هایی (ده سال) خاطر او را مشغول می‌کند تا این که در ۱۳۰۲ ق به ذهن او می‌رسد تا کار علامه مجلسی علیه‌السّلام را ادامه داده و اثری که به معرفی و نقل داستان ملاقات آنان در
غیبت کبری با امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف که علامه مجلسی نیاورده، تالیف نماید. به همین خاطر اثر حاضر را که در حقیقت نوعی متمم و مستدرکی بر کتاب مجلسی است، فراهم می‌آورد. حکایات نقل شده یا به طور مستقیم از اشخاصی است که توفیق ملاقات برای آنان حاصل شده یا این که از افراد موثقی که از او شنیده‌اند، نقل شده است.
اثر محدث نوری رحمة‌الله‌علیه با مقدمه سید محمد قبانچی رئیس مرکز مطالعات تخصصی
امام مهدی علیه‌السّلام همراه شده است. در مقدمه سید محمد قبانچی این نکته آمده است که اعتقاد به امام منتظر، مساله‌ای بنیادین در باور
مسلمانان است، به گونه‌ای که عقیده به وی از ضروریات دین
اسلام گشته است. و در روایات فراوانی که به مرز تواتر می‌رسد،
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تاکید به
ظهور مهدی علیه‌السّلام در آخرالزمان نموده‌اند، حتی اگر از عمر دنیا فقط یک روز باقی مانده باشد. و دیگر این که همه مسلمانان بر این نظر اتفاق دارند که مهدی منتظر علیه‌السّلام از
اهل بیت علیهم‌السّلام و از فرزندان فاطمه سلام‌الله‌علیهم می‌باشد و
شیعیان و بعضی از علمای
اهل سنت باز بر این مسئله متفق القول هستند که امام زمان علیه‌السّلام فرزند
امام حسن عسگری علیه‌السّلام می‌باشد و نام، خصوصیات و تمام ویژگی‌های او را به طور کامل ثبت نموده‌اند و در ادامه بازگو می‌کند که عقیده شیعه نسبت به مسئله مهدویت، عقیده‌ای است که بر پایه‌های محکمی از دلیل‌های عقلی علاوه بر ادله نقلی استوار است. و در آخر به انگیزه‌های این مرکز برای نشر آثار در رابطه با
امام زمان علیه‌السّلام اشاراتی دارند.
متن مؤلف از مقدمه، داستان تشرف پنجاه و نه ملاقات کننده با امام علیه‌السّلام که فیض وصال یار را چشیده‌اند و دو فایده که در پایان آمده است، تشکیل یافته است.در مقدمه، مولف گزارشی از سیر چگونگی و انگیزه و روش تالیف خود در اثر را بیان می‌کند که ما گوشه‌ای از آن را در معرفی اجمالی ذکر نمودیم.
پنجاه و نه نفری که سرگذشت جالب، درس آموز و الهام بخش آنان در این مجموعه گردآوری شده است، اشخاصی هستند که به افتخار دیار آن جان جهان و
خورشید نایل آمده‌اند و یا بر
معجزه آن قلب عالم امکان در بحرانی‌ترین شرایط زندگی خویش دست یافته‌اند و یا این که به هر دو فیض بزرگ رسیده‌اند که ظاهرا بیشتر مورد دوم باشد. روش محدث نوری در ضبط شرح حال این اشخاص بدین قرار است که اول به ذکر منابع و اسانید کتبی که این حکایات نقل شده می‌پردازد. آن چنانکه اگر خواننده با انصافی به حال مؤلفان و صاحبان این اثر رجوع کند و احوال آنان را مورد کنکاش قرار دهد به مقام تقوا، فضل و وثاقت ایشان اذعان خواهد نمود و هر گونه جواز احتمال
دروغ پردازی جمیع آنان بر این وقایع را هرگز به ذهن خود راه نخواهد داد. هر چند ممکن است، در بعضی موارد این احتمال برود، زیرا بسیاری از آن‌ها به حسب سند اتقن و اصح و اعلی هستند و جمله‌ای از مؤلفین آن‌ها به صدق و دیانت و علم در نزد اهل سنت معروف و مشهور می‌باشند. حکایت از محمود فارسی معروف به ابی بکر آغاز می‌شود. این حکایت از کتاب غیبت بهاء الدین علی حسینی نجفی نیلی که معاصر شهید اول بوده است، آورده شده است. در ادامه حکایات مکاشفات و تشرف سید
ابن طاووس ،
سید بحر العلوم ،
شیخ ابراهیم کفعمی و دعای مروی از امام زمان علیه‌السّلام جهت شفای بیماران، شیخ حسن بن مثله جمکرانی و ذکر ساختن
مسجد جمکران و طریقه خواندن
نماز تحیت این مسجد و نماز آن حضرت در آن مکان مقدس، حاج عبدالله واعظ، مرثیه منسوب به حضرت علیه‌السّلام درباره
شیخ مفید ، ابن جواد نعمائی و پرسش او از آن حضرت در مورد اماکن مخصوص و معروف به مقام آن حضرت، حکایت زیارت
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام توسط امام عصر علیه‌السّلام استخاره منسوب به آن حضرت،
شیخ حر عاملی صاحب
الوسائل الشیعة ، تعلیم دعا به ابی الحسن محمد بن ابی لیث از طرف آن حضرت، دعای حضرت درباره
شیعیان و حکایت
سید رضی الدین محمد آوی حسینی و
دعای عبرات آمده است. قابل ذکر است که جریان
جزیره خضراء که در بین مردم به
مثلث برمودا مشهور شده است، حکایت سوم این اثر می‌باشد.
در پایان اثر محدث نوری دو مطلب را مورد بررسی قرار می‌دهد.
اول آن که بین آنچه از حکایات و تشرفات در خصوص ملاقات با آن امام عزیز که در بخش قبلی ذکر نمودیم و آنچه که در توقیع به
ابی الحسن سمری آخرین نایب خاص آمده که حضرت فرموده‌اند: هر کسی ادعای مشاهده مرا در زمان
غیبت کبری پیش از خروج سفیانی و
ندای آسمانی نمود، او
دروغ گو و
تهمت زننده است، جمع این دو مطلب چگونه ممکن است؟
محدث نوری از این توقیع (خبر) چهار جواب می‌دهند؛ از جمله این که این
خبر ضعیف و واحد است و از آن فقط ظن حاصل می‌شود و این ظن توان مقابله و معارضه با قطعی که از مجموع آن حکایات حاصل می‌شود، ندارد. هر چند که این قطع از هر یک آن‌ها برای شخص حاصل نشود. دوم اینکه شاید مراد از این خبر، تکذیب کسانی باشد که ادعای مشاهده نموده و ادعای نیابت و رساندن
اخبار از جانب آن حضرت برای
شیعیان را داشته‌اند، چنان که سفرای خاص آن حضرت در
غیبت صغری این وظیفه را انجام می‌دادند. این جواب از
علامه مجلسی رحمة‌الله‌علیه در بحارالانوار ذکر شده است. و جواب دیگر از علامه
بحرالعلوم است که در کتاب رجال خود در شرح احوال شیخ مفید ذکر نموده است که محدث این جواب را در این اثر به طور مبسوط آورده است.
دومین مطلبی که محدث نوری با عنوان فایده دوم آورده، در ذکر اعمال و آداب مخصوص جهت ملاقات آن حضرت می‌باشد که این مطلب از تامل در
قصص و
حکایات گذشته به دست می‌آید که مداومت بر عمل نیک و عباداتی که در دین
اسلام به آن‌ها سفارش شده و کوشش در انابه و تضرع در مدت چهل روز به جهت این هدف از اسباب و وسائل بسیار مهم و بزرگ می‌باشند و چنان که در حکایات معلوم شد رفتن چهل شب چهارشنبه به
مسجد سهله یا چهل
شب جمعه در
کوفه یا اشتغال به عبادت؛ از جمله اعمالی هستند که علماء این‌ها را تجربه و به آن‌ها سفارش نموده‌اند و این اعمال بین
علماء مقبول و معروف می‌باشند که محدث در این بخش روایات عدیده‌ای از حضرات
معصومین علیه‌السّلام در رابطه با اینگونه اعمال ذکر و سخنان خود را به آن‌ها مستند می‌نماید.
جنة المأوی فی ذکر من فاز بلقاء الحجة،محدث نوری،ص۱۶۶.
پاورقی‌ها در مواردی به شرح احوال اشخاصی که در متن نام آن‌ها آمده، می‌پردازد و در مواردی هم به ذکر منابعی که در متن از آن‌ها مطالب نقل شده، پرداخته است. در پایان اثر منابع و مصادر تحقیق و فهرست مطالب گنجانده شده است.
کتابخانه مهدویت،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
