جمالالدین اخوی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جمالالدین اخوی فرزند حاج
سید نصراللَّه سادات اخوی، از
قضات دانشمند و بزرگ دادگستری در دوران
پهلوی بود.در سال ۱۳۳۲ در کابینهی سپهبد
فضلالله زاهدی به سمت وزارت دادگستری منصوب شد
در انتخابات تابستانی دورهی بیستم مجلس شورای ملی، ریاست انجمن نظارت بر انتخابات تهران به او محول شد
جمالالدین اخوی در
سال ۱۲۷۰ متولد شد، وی وارد
دانشگاه تهران شد و از آن دانشگاه لیسانس قضائی گرفت.
در
سال ۱۳۰۸ با گروهی از محصلین
دادگستری برای تحصیلات بالاتر به
فرانسه اعزام شد.
در سال ۱۳۳۰ در کابینهی
دکتر مصدق دادستان کل
دیوان عالی کشور شد.
اخوی دورهی ابتدائی را در مدرسهی سادات و اقدسیه و دورهی متوسطه را در دبیرستان دارالفنون به پایان رساند.
مدتی به تحصیل
ادبیات عرب و
فقه و
اصول پرداخت؛ اما بعد از مدتی، از آن دست کشید و به علوم جدید روی آورد. در مدرسهی سن لوئی
تهران به مدت ۷ سال به فراگیری علوم جدید و زبان فرانسه مشغول شد. پس از یادگیری زبان فرانسه، در همان مدرسه مشغول به کار شد و مدت ۷ سال به تدریس پرداخت.
پس از چندی برای ادامه تحصیل وارد دانشگاه تهران شد و از آن دانشگاه لیسانس قضائی گرفت.
در سال ۱۳۳۲ در کابینهی سپهبد
فضلالله زاهدی به سمت وزارت دادگستری منصوب شد
و در سال ۱۳۳۳ در همان کابینه وزیر مشاور گردید. جمالالدین اخوی از ۱۴ آذر سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۳۵ در کابینهی
حسین علاء، وزیر دادگستری بود.
جمالالدین اخوی در ۱۸ آبان ۱۳۵۷ به فرمان
محمدرضا پهلوی به ریاست کمیسیون ویژهی رسیدگی به دارائیهای بستگان شاه منصوب گردید.
جمالالدین اخوی در سال ۱۲۷۰ در
تهران متولد شد. وی از نوادگان
سید حسن تقوی تهرانی بوده و پدرش حاج سید نصرالله اخوی
که مدتها ریاست دیوان عالی کشور را برعهده داشته، میباشد. در سال ۱۳۰۲ با سمت
وکالت عمومی مدعی العموم محکمهی بدایت در
دادگستری مشغول به کار شد. در انتخابات زمستانی همان دوره در تهران به عنوان نمایندهی منفرد، خود را نامزد کرد و با حمایت حزب ملّیّون، نمایندهی اول تهران شد.
در سال ۱۳۰۲ با سمت
وکالت عمومی مدعی العموم محکمهی بدایت در دادگستری مشغول به کار شد. در سالهای ۱۳۰۵ تا ۱۳۰۸ مدیر دفتر شعبهی ۴ امور قضائی و مدیر دفتر پارکهی دادسرای مرکز و
قاضی محکمهی بدایت و عضو ادارهی امور قضائی عدلیه شد. در سال ۱۳۰۸ با گروهی از محصلین دادگستری برای تحصیلات بالاتر به فرانسه اعزام شد.
در
پاریس دیپلمش را از انستیتوی جرمشناسی دریافت کرد و پس از مدتی؛ یعنی در سال ۱۳۱۱ به ایران بازگشت و به سمت کفیل وکالت عمومی محکمهی استیناف منصوب شد
و پس از آن به ریاست شعبهی دیوان عالی تمیز رسید.
در سال ۱۳۱۷ علاوه بر شغل قضائی عضو پیوستهی فرهنگستان شد.
در سال ۱۳۳۰ در کابینهی
دکتر مصدق دادستان کل دیوان عالی کشور شد.
حدود ۱ سال واندی در همین سمت مشغول کار بود و دوباره رئیس شعبهی تمیز شد. در سال ۱۳۳۲ در کابینهی سپهبد فضلالله زاهدی به سمت وزارت دادگستری منصوب شد.
در سال ۱۳۳۳ در همان کابینه وزیر مشاور گردید. جمالالدین اخوی از ۱۴ آذر سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۳۵ در کابینهی حسین علاء، وزیر دادگستری بود.
وی که از طرفداران دکتر مصدق بود، در همان دوره قضیهی محاکمهی دکتر مصدق به اتهام ماندن
غیرقانونی در پست نخست وزیری که فقط ۳ روز بود، اتفاق افتاد و اخوی محکوم به ۳ سال
حبس مجرد گردید. پس از گذشت ۲ سال به فرجام خواهی مصدق رسیدگی شد و شعبهی ۹ دیوان عالی کشور، حکم دادگاه تجدید نظر را به تایید رسانید. کابینهی حسین علاء در ۲۴ خرداد ۱۳۳۵ سقوط کرد؛ ولی اخوی قبل از فروپاشی کابینهی علاء استعفا داده بود. لذا این سقوط دامنگیر او نشد. اخوی در طول مدت وزارت خود در دادگستری، از قانون مصونیت قضات حمایت میکرد.
در انتخابات تابستانی دورهی بیستم مجلس شورای ملی، ریاست انجمن نظارت بر انتخابات تهران به او محول شد؛ اما انتخابات به هیچ وجه آزادانه برگذار نشد و همین امر موجب شد که مردم دهان به اعتراض بازکنند و انتخابات را باطل کرده و اخوی را مجبور به
استعفا کنند.
در انتخابات زمستانی همان دوره در تهران به عنوان نمایندهی منفرد، خود را نامزد کرد و با حمایت حزب ملّیّون، نمایندهی اول تهران شد.
اللهیار صالح، نمایندهی مردم
کاشان، در ۳۱ فروردین ۱۳۴۰ ضمن اعتراض به
کارهای اخوی در انتخابات و
غیرقانونی کردن عملکرد او، با اعتبارنامهی وی مخالفت کرد. دلیل مخالفت صالح با اخوی را میتوان در چند جمله خلاصه کرد. ۱-
کارهای غیرقانونی جمالالدین اخوی در دوران انتخابات. ۲- سوء شهرت اخوی به آنها. ۳- رای گرفتن از مردم با زور و
تهدید.
همین امر باعث شد، لطمهی سنگینی به حیثیت و نیکنامی او بخورد و مدت کوتاهی بعد از آن مجلس بیستم در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۴۰ منحل شد. اخوی در سال ۱۳۴۵ عضو هیئت مرکزی و جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران و ریاست بخش حمایت از کودکان را بر عهده داشت. پس از انحلال مجلس بیستم، اخوی از سیاست کناره گرفت و در مدارس مختلف از جمله مدرسهی عالی سپهسالار و مدرسهی عالی
وعظ و
خطابه و در دانشگاههای مختلف؛ از جمله دانشکدهی الهیات مشغول
تدریس شد و از این زمان به بعد روی به تدریس و تحقیق آورد. با وجود اینکه وی از عرصه سیاست خارج شد؛ اما گاهی اوقات، وی که وزیر سابق دادگستری بود، جلساتی را در منزل خود با برخی قضات عالی رتبه برگزار میکرد.
البته در کنار آن، اخوی عضویت هیئت مدیرهی حفاظت از آثار باستانی کشور را نیز برعهده داشت.
جمالالدین اخوی با برخی رجال هم چون
اسدالله علم در ارتباط بود
و در ۱۸ آبان ۱۳۵۷ به فرمان
محمدرضا پهلوی به ریاست کمیسیون ویژهی رسیدگی به دارائیهای بستگان شاه منصوب گردید
و تا زمان سقوط شاهنشاهی در ایران به این کار اشتغال داشت و سرانجام در ۱۲ آبان سال ۱۳۶۲ وفات نمود.
سرانجام در ۱۲ آبان
سال ۱۳۶۲ درگذشت.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «جمالالدین اخوی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۲۷. سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «جمال الدین اخوی»، تاریخ بازیابی۹۵/۵/۱۸.