جماعت (صحاح‌سته)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جماعت، اصطلاحی برای اشاره به صاحبان
صحاح سته می‌باشد.
لفظ جماعت در
احادیث شیعه، بیشتر کاربرد لغوی دارد؛ اما، به نوشته
کلباسی
در برخی موارد کلینی جماعت را به‌معنای «عدّه» به کار برده است که نزد او معنای خاصی دارد.
این لفظ، دو کاربرد اصطلاحی دارد:
۱- یک کاربرد آن در تعبیراتی نظیر «اهل السنّة و الجماعة» است
که به مذهب
اهل سنّت اشاره دارد و کاربرد آن مبتنی است بر
روایتی از
پیامبر اکرم و دلایل دیگر می‌باشد.
۲- کاربرد اصطلاحی دیگر آن، بیشتر در
کتابهای حدیثی است که، به منظورِ رعایت اختصار، به معنای مجموع صاحبان صحاح سته است
و ظاهراً، به سبب تعلقات
مذهبی، گاه برخی مؤلفان صحاح سته از آن استثنا شده و گاه برخی دیگر از مؤلفان به این جمع افزوده شده‌اند.
مِزّی
و
ذهبی
اصطلاح جماعت را برای یاد کردن از
محمد بن اسماعیل بخاری (متوفی۲۵۶)،
مسلم بن حجاج نیشابوری (متوفی۲۶۱)،
ابوداوود سجستانی (متوفی۲۷۵)،
ابن ماجه (متوفی۲۷۳)،
محمدبن عیسی تِرمِذی (متوفی۲۷۹) و
احمد بن شعیب نسایی (متوفی۳۰۳) به کار برده‌اند، حال آنکه ابن‌تیمیه (متوفی۶۵۲) گویا به سبب
حنبلی بودنش،
احمد بن حنبل (متوفی۲۴۱) را نیز به جمع مذکور افزوده و مصادیق جماعت را به هفت‌تن رسانده است.
ابوریه نیز
ابن ماجه قزوینی را از جمع یاد شده خارج کرده و
احمدبن حنبل را به این جمع افزوده است.
(۱) ابن حجر عسقلانی، لسان‌المیزان، حیدرآباد دکن۱۳۲۹ـ۱۳۳۱، چاپ افست بیروت ۱۳۹۰/۱۹۷۱.
(۲) ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت۱۴۱۲.
(۳) محمود ابوریه، اضواء علی‌السنة المحمدیة، أو، دفاع عن‌الحدیث، مصر ۱۳۸۳/۱۹۶۳ .
(۴) شهفوربن طاهر اسفراینی، التبصیر فی‌الدین و تمییز الفرقة الناجیة عن الفرق الهالکین، چاپ محمد زاهد کوثری،) قاهره (۱۹۵۵.
(۵) ذهبی، تاریخ الاسلام.
(۶) جعفر سبحانی، کلیات فی‌علم‌الرجال، بیروت۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۷) محمد شوکانی، نیل الاوطار: شرح منتقی الاخبار من‌احادیث سیدالاخیار، مصر: شوکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی، بی‌تا.
(۸) چاپ‌افست‌بیروت، بی‌تا.
(۹) ابوالهدی کلباسی، سماء المقال فی‌تحقیق علم الرجال، چاپ محمدعلی روضاتی اصفهانی، قم۱۳۳۲ ش.
(۱۰) یوسف بن‌عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی‌اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت۱۴۲۲/ ۲۰۰۲.
(۱۱) حسین بن محمدتقی نوری، خاتمه مستدرک‌الوسائل، قم۱۴۱۵ ـ۱۴۲۰؛
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جماعت (صحاح سته)»، شماره۴۸۱۲.
