• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جعل مرکب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


جعل مرکب به معنی قرار دادن چیزی برای چیزی دیگر است.


جعل مرکب ، مقابل جعل بسیط و به معنای قرار دادن چیزی برای چیز دیگر ـ جعل شیی ء لشیء ـ می باشد ، به گونه‌ای که معنای " کان ناقصه " را افاده نماید ، مانند : جعل وجوب برای نماز از سوی شارع .
[۱] المحصول فی علم الاصول، سبحانی، جعفر، ج۳، ص۱۹.    
[۲] ایضاح الكفایة ، فاضل لنكرانی ، محمد ، ج۴ ، ص۴۶.
[۳] تهذیب الاصول ، سبزواری ، عبدالاعلی ، ج۲ ، ص۱۷.
[۴] شرح اصول فقه ، محمدی ، علی ، ج۳ ، ص۳۴.
[۵] اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۲، ص۲۸.    
[۶] آراؤنا فی اصول الفقه ، طباطبایی قمی ، تقی ، ج۲ ، ص۱۰.


امام‌ خمینی جعل را به دو قسم مرکب و بسیط تقسیم می‌کند
[۷] خمینی، روح‌الله، انوار الهدایه، ج۱، ص۳۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
[۸] خمینی، روح‌الله، انوار الهدایه، ج۱، ص۸۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
[۹] خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
و جعل را در عرفانی به ‌معنای ظهور و اظهار می‌داند؛ یعنی اعیان و ماهیات به مرحله ظهور می‌رسند. ایشان در فلسفه جعل را ایجاد شیء می‌داند نه این‌که جاعل شیء را شیء قرار دهد.
[۱۰] خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
امام خمینی وجود را مجعول می‌داند و همه خیرات و کمالات را به وجود نسبت می‌دهد و ماهیات غیر مجعول و حدود عدمی وجود می‌داند که همه شرور و آفات به آن‌ها نسبت داده می‌شود.
[۱۱] خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۶۴۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
[۱۲] خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۱۶-۲۱۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    

ایشان در فلسفه ازآنجاکه کثرات را لحاظ می‌کند و برای کثرات خلقی، وجوداتی قائل است، وجود را به وجود جاعل و وجودات مجعول تقسیم می‌کند و ماهیات را غیر مجعول می‌داند.
[۱۳] خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۱۷-۲۱۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
[۱۴] خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۳۲۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    

اما در فضای عرفانی از آن‌ رو که وجود را واحد شخصی می‌داند و اصولاً کثرتی نمی‌بیند تا یکی جاعل و دیگری مجعول باشد، وجود را فوق جعل و ماهیات را که ظهورات وجودند، مجعول و آینه‌ها و ظهورات یا مراتب ظلی و تنزلات معرفی می‌کند.
[۱۵] خمینی، روح‌الله، مصباح الهدایه، ص۶۴-۶۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
[۱۶] خمینی، روح‌الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۸۷-۲۸۸، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    

البته مقصود امام‌ خمینی از جعل ماهیات، مخالفت با مسئله‌ اصالت وجود، آن‌گونه که در فلسفه‌ متعالیه مطرح است نمی‌باشد، بلکه تاکید بر وحدت شخصی وجود و نفی هرگونه تکثر و تعدد در هستی است پس اگر تنها یک وجود و یک موجود است، در این‌ صورت جعل وجود و ایجاد موجودی دیگر معنا نخواهد داشت. بر این اساس امام‌ خمینی بین سه نظریه ۱- اصالت وجود و مجعولیت ماهیت ۲- مجعولیت ماهیت ۳-مجعولیت وجود و اعتباریت ماهیت، جمع کرده‌ است.
[۱۷] خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۲۳۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


۱. ↑ المحصول فی علم الاصول، سبحانی، جعفر، ج۳، ص۱۹.    
۲. ↑ ایضاح الكفایة ، فاضل لنكرانی ، محمد ، ج۴ ، ص۴۶.
۳. ↑ تهذیب الاصول ، سبزواری ، عبدالاعلی ، ج۲ ، ص۱۷.
۴. ↑ شرح اصول فقه ، محمدی ، علی ، ج۳ ، ص۳۴.
۵. ↑ اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۲، ص۲۸.    
۶. ↑ آراؤنا فی اصول الفقه ، طباطبایی قمی ، تقی ، ج۲ ، ص۱۰.
۷. ↑ خمینی، روح‌الله، انوار الهدایه، ج۱، ص۳۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۸. ↑ خمینی، روح‌الله، انوار الهدایه، ج۱، ص۸۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۹. ↑ خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۰. ↑ خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۱. ↑ خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۶۴۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۲. ↑ خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۱۶-۲۱۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۳. ↑ خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۱۷-۲۱۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۴. ↑ خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۳۲۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۵. ↑ خمینی، روح‌الله، مصباح الهدایه، ص۶۴-۶۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
۱۶. ↑ خمینی، روح‌الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۸۷-۲۸۸، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۱۷. ↑ خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۲۳۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


• فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۷۷، برگرفته از مقاله «جعل مرکب».    
• دانشنامه امام خمینی    ، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    ، ۱۴۰۰ شمسی.


رده‌های این صفحه : اصطلاحات اصولی | اصول فقه | جعل | دیدگاه های فلسفی امام خمینی
جعبه ابزار