جعفر بن حسن مثنی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جعفر بن حسن مثنی، نوه
امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) بوده و پدرش از اصحاب
امام حسین (علیه‌السلام) و از مجروحین
حادثه کربلا بود. وی از متولیان صدقات و موقوفات جدش
علی (علیه‌السلام) و از شخصیت‌های سادات بنی‌الحسن (علیه‌السلام) به شمار می‌رفت. جعفر از خطبا و فصحای
بنی‌هاشم، و از جمله محدثین دارای وجهه در این قبیله بود.
ابوالحسن جعفر بن حسن بن حسن بن علی ابن ابی‌طالب (علیهم‌السّلام) بزرگ‌ترین فرزند حسن مثنی بود.
پدرش از همراهان امام حسین (علیه‌السلام) بود و در
کربلا مجروح شد و پس از مداوا، توسط یکی از بستگان مادرش، به مدینه بازگشت. وی از متولیان صدقات و موقوفات جدش علی (علیه‌السلام) بود.
به نقلی، مادر جعفر کنیزی بود که به نام
حبیبه فارسی خوانده می‌شد.
جعفر از شخصیت‌های سادات بنی‌الحسن (علیه‌السلام) به شمار می‌رفت و آنان را در بسیاری ماجراها نمایندگی می‌کرد؛ چنان‌که وی، به نمایندگی از سادات حسنی، با
زید بن علی، بر سر سرپرستی موقوفات امام علی (علیه‌السلام)، کشمکش داشت. رفع منازعه و شکایت در حضور والیِ امویِ
مدینه انجام می‌شد.
این نزاع و اختلاف پس از جعفر نیز ادامه یافت.
او را از خطبا و فصحای بنی‌هاشم، و از جمله محدثین دارای وجهه در این قبیله، بر شمرده‌اند.
جعفر بن حسن در هفتاد سالگی، پیش از
قیام زید، در مدینه درگذشت.
این در حالی است که برخی وفات او را در دوران
منصور عباسی ذکر کرده‌اند.
برخی او را از معتقدان مهدی منتظر از نسل
امام صادق (علیه‌السلام) دانسته‌اند.
جعفر چهار پسر و شش دختر، به نام‌های
عبدالله،
قاسم،
ابراهیم،
حسن،
فاطمه،
رقیه،
زینب،
ام القاسم،
ام الحسن،
ام الحسین داشت که نسل او تنها از فرزندش حسن تداوم یافت.
حسن از محدثان و راویان حدیث امام صادق (علیه‌السلام) است.
از نوادگان وی،
عبیدالله اصغر بن علی باغر از امرای
مکه و
کوفه بود که در کوفه نیز دفن شد
و نیز محمد بن جعفر بن حسن بن جعفر بن حسن، معروف به
ابوقیراط، و نقیب طالبیان در بغداد بود که در سال
۳۴۵ق از دنیا رفت.
وی بر جنازه مرحوم
کلینی (م
۳۲۹ق) در
بغداد نماز خواند.
فرزند ابوقیراط، جعفر (م
۳۰۸ق)، از راویان و مؤلفان
شیعه است.
دودمان و نوادگان جعفر، در شهرهای مختلف
جهان اسلام، مانند شهرهای
ایران (
نیشابور،
بیهق،
اهواز،
اصفهان،
آمل،
شامات (
حلب،
حمص،
دمشق،
رمله)
و مغرب پراکنده شدند.
۱. الاستبصار فیما اختلف من الاخبار: محمد بن حسن طوسی (۳۸۵-۴۶۰ق)، به کوشش سید حسن موسوی خرسان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ش.
۲. اعیان الشیعه: سید محسن امین (م۱۳۷۱ق)، به کوشش سید حسن امین، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
۳. الامالی: محمد بن حسن طوسی (۳۸۵-۴۶۰ق)، تصحیح محققان بنیاد بعثت، قم، انتشارات دارالثقافه، ۱۴۱۴ق.
۴. الانتقاء من فضائل الثلاثه الائمه الفقهاء: یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر (۳۶۸-۴۶۳ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
۵. البیان و التبیین: عمرو بن بحر جاحظ (م۲۵۵ق)، مکتبه التجاریه الکبری، ۱۳۴۵ق.
۶. تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیرو الاعلام: شمس‌الدین محمد بن احمد ذهبی (م۷۴۸ق)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۰ق.
۷. تاریخ الطبری (تاریخ الامم والملوک): محمد بن جریر طبری (۲۲۴-۳۱۰ق)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
۸. تاریخ الکوفه: سید حسین براتی (م۱۳۳۲ق)، به کوشش العطیه، الحیدریه، ۱۴۲۴ق.
۹. تاریخ بیهقی: علی بن زید بیهقی (م۵۶۵ق)، به کوشش احمد بهمنیار، تهران، فروغی، ۱۳۶۱ش.
۱۰. تاریخ نیسابور: عبدالفاخر بن اسماعیل (م۵۲۹ق)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق.
۱۱. التدوین فی اخبار القزوین: عبدالکریم بن محمد رافعی قزوینی (م۶۲۳ق)، به کوشش عزیز الله العطاردی، تهران، عطارد، ۱۳۷۶ش.
۱۲. تذکرة الخواص (تذکرة الخواص الائمة فی خصائص الائمه): یوسف بن قزاوغلی، سبط ابن جوزی، قم، شریف رضی، ۱۴۱۸ق.
۱۳. تهذیب الکمال فی اسماء الرجال: یوسف بن عبدالرحمن مزی (م۷۴۲ق)، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسة الرساله، ۱۹۸۵م.
۱۴. تهذیب المقال: سید محمد علی ابطحی، قم، ابن المؤلف، ۱۴۱۷ق.
محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله «جعفر بن حسن مثنی»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۵/۲۷.
