جعفر بن احمد ایلاقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ رازی، ابومحمد جعفر بن احمد بن علی قمی، محدث و فقیه امامی در سده ۴ق/۱۰م.
شیخ طوسی نام پدر وی را علی بن احمد آورده است. از جزئیات زندگی او آگاهی چندانی در دست نیست، همین مقدار می‌دانیم که وی ساکن
ری بوده است.
ابن رازی در آثار خود اسامی جمعی از شیوخ خود را در سلسله اسناد آورده که از آن جمله می‌توان از سهل بن احمد دیباجی، محمد بن همام اسکافی، حسن بن حمزه علوی، صاحب بن عبّاد وزیر آل‌بویه،
شیخ صدوق و ابوعبدالله محمد بن احمد صفوانی یاد کرد.
وی از ابوالمفضل شیبانی نیز به
اجازه روایت کرده است.
ابن رازی در بعضی از نسخ رجال طوسی
توثیق شده
و نیز
ابن طاووس در الدروع الواقیة او را
مدح کرده است.
از شاگردان وی تنها محمد بن علی بن احمد بن جعفر دقّاق را می‌شناسیم که تفسیر منسوب به
امام حسن عسکری (ع) را از او روایت کرده است.
۱.
الاعمال المانعة من دخول الجنة، که به اختصار المانعات نیز گفته می‌شود و مشتمل بر روایاتی است که بیانگر
اعمال بازدارنده از ورود به
بهشت است؛ ۲. جامع الاحادیث که احادیث به ترتیب حروف الفبا در آن جمع‌آوری شده و مشتمل بر هزار
حدیث نبوی است؛ ۳. العروس که در آن از فضایل و آداب روز
جمعه سخن رفته است. این اثر از آن رو عروس نامیده شده که در نخستین
حدیث آن
کلمه عروس به کار رفته است؛ ۴. الغایات که در آن احادیثی گردآوری شده که با افعل تفضیل آغاز می‌شود؛ ۵. المسلسلات که در آن برخی اخبار مسلسل گرد آمده است؛ ۶. نوادر الاثر فی علی (ع) خیر البشر که در آن حدیث نبوی «عَلی‌ٌّ خیرُ البشر» از بیش از ۷۰ طریق جمع‌آوری شده است. این ۶ اثر به صورت مجموعه‌ای در یک مجلّد در
تهران (۱۳۶۹ق) به چاپ رسیده است.
۱. الامام و المأموم (یا ادب الامام و المأموم) که
شهید ثانی از آن نقل کرده‌است
۲. دفن المیت، که خود ابن رازی
به آن اشاره کرده است؛ ۳. المنبی´ عن زهد النبی (ص) که به اختصار زهد النبی (ص) خوانده می‌شود. این کتاب مورد استفاده ابن طاووس
و ابن فهد
قرار گرفته است.
(۱) ابن داوود حلی حسن، الرجال، به کوشش جلال‌الدین محدث، تهران، ۱۳۴۲ش.
(۲) ابن رازی جعفر، جامع الاحادیث، تهران، ۱۳۶۹ق.
(۳) ابن طاووس علی، فلاح السائل، تهران، ۱۳۸۲ق.
(۴) ابن فهد احمد، التحصین، قم، ۱۴۰۶ق.
(۵) تفسیر منسوب، امام حسن عسکری (ع)، قم، ۱۴۰۹ق.
(۶) خوانساری محمدباقر، روضات الجنات، تهران، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
(۷) شهید ثانی زین‌الدین، روض الجنان، تهران، ۱۳۰۳ق.
(۸) طوسی محمد، رجال، نجف، ۱۳۸۰ق/ ۱۹۶۱م.
(۹) قهپایی عنایت‌الله، مجمع الرجال، قم، ۱۳۸۴ق.
(۱۰) نوری میرزا حسین، مستدرک الوسائل، تهران، ۱۳۱۸-۱۳۲۱ق.
(۱۱) ابن رازی جعفر، «العروس»، تهران، ۱۳۶۹ق.
(۱۲) ابن رازی جعفر، «
الاعمال المانعة»، تهران، ۱۳۶۹ق.
(۱۳) ابن رازی جعفر، «الغایات»، تهران، ۱۳۶۹ق.
(۱۴) ابن رازی جعفر، «المسلسلات»، تهران، ۱۳۶۹ق.
(۱۵) ابن رازی جعفر، «نوادر الاثر»، تهران، ۱۳۶۹ق.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن رازی»، شماره۱۲۱۸.
