جَشب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَشب (بر وزن عقل) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای غلیظ شدن
طعام و یا بی‌خورش شدن آن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در
نامه‌ای خطاب به
عثمان بن حنیف، بیانی در خصوص
بعثت رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و ... از این واژه استفاده نموده است.
جَشب (بر وزن عقل) به معنای غلیظ شدن طعام و یا بی‌خورش شدن آن آمده است.
چنان‌که گفته می‌شود: «
جَشبُ الطَّعام جَشباََ: غَلظ اَو کانَ بِلا اَدم.»
همچنین معنای اسمی آن نیز به معنای طعام غلیظ یا بی‌خورش و خالی است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) خطاب به عثمان بن حنیف می‌نویسد:
«أَ أَقْنَعُ مِنْ نَفْسي بِأَنْ يُقالَ: أَميرُالْمُؤْمِنينَ، وَ لا أُشارِكُهُمْ في مَكارِهِ الدَّهْرِ، أَوْ أَكونَ أُسْوَةً لَهُمْ في جُشوبَةِ الْعَيْشِ.» «آیا فقط به این قناعت کنم که به من امیرالمؤمنین گویند و با مردم در گرفتاری‌های روزگار شریک نباشم و در سختی زندگی برای آن‌ها سر مشق نشوم.»
منظور از «جشوبة» در اینجا خشونت و سختی زندگی است.
امام (علیه‌السلام) در رابطه با بعثت رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرموده است:
«إِنَّ اللهَ سُبحانَه بَعَثَ مُحَمَّداً نَذيراً لِلْعالَمينَ، وَ أَميناً عَلَى التَّنْزيلِ، وَ أَنْتُمْ مَعْشَرَ العَرَبِ عَلَى شَرِّ دين ... تشْرَبونَ الكَدِرَ، وَ تَأْكُلونَ الجَشِبَ، وَ تَسْفِكونَ دِماءَكُمْ، وَ تَقْطَعونَ أَرْحامَكُمْ.» «خداوند پيغمبر صلى الله عليه و آله را به رسالت مبعوث ساخت، كه جهانيان را بيم دهد، و امين آيات وى باشد، در حالى كه شما ملّت عرب بدترين دين و آيين را داشتيد ... آب‌هاى آلوده را مى‌نوشيديد، و غذاهاى ناگوار را مى‌خورديد، خون يكديگر را مى‌ريختيد، و پيوند خويشاوندى را قطع مى‌نموديد.»
واژه جشب (بر وزن کتف) به معنای طعام غلیظ و ناخوردنی یا بدون خورش است.
همچنین امام (علیه‌السلام) نسبت به
زهد عیسی (علیه‌السلام) فرموده است:
«فَلَقَدْ کانَ یَتَوَسَّدُ الْحَجَرَ وَ یَلْبَسُ الْخَشِنَ وَ یَأْکُلُ الْجَشِبَ.» «او سنگ را بالش خويش قرار مى‌داد،
لباس خشن مى‌پوشيد،
نان خشک مى‌خورد؛ نان‌خورشش گرسنگى.»
این واژه پنج بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جشب»، ص۲۱۸.
