• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جسم طبیعی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



جسم طبیعی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای جوهر قابل ابعاد ثلاثه است.



«جسم طبیعی» جوهری است که بتوان در آن ابعاد سه‌گانه فرض کرد. منظور از فرض تجویز عقلی است و مراد از ابعاد سه‌گانه، سه خط است که به زوایای قائمه در یک نقطه متقاطع باشند؛ به بیان دقیق‌تر، جسم جوهری (مرکب از ماده و صورت) قابل ابعاد ثلاثه است.
[۳] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۴۱.
[۶] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۱۱۳.
[۷] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۶۲.
[۹] ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۲۹۶-۲۹۷.
[۱۰] ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریه، ص۲۶-۲۷.



امام خمینی جسم طبیعی را جوهری می‌داند که در آن خطوط ثلاثه متقاطعه بر زوایای قائمه فرض شود. امام خمینی فرق میان جسم طبیعی با جسم تعلیمی را به ابهام (اطلاق) و تعین می‌داند؛ یعنی مقادیر در جسم طبیعی به صورت ابهام در جسم تعلیمی به صورت تعین است. حضرت امام برای جسم طبیعی ویژگی‌های قائل است؛ جمله:
۱- تناهی: جسم قابلیت بی‌نهایت بودن را ندارد و هر چیزی هم که در جسم طبیعی حلول کند، باید ابعادش به تبع متناهی باشد.
۲- عدم شانیت جسم طبیعی برای علت: جسم طبیعی شانیت آن را ندارد که علت باشد و محال است از جسم، معلولی صادر شود. از این جهت جسم نمی‌تواند از فاعل حقیقی باشد و شیء را از عدم به وجود آورده و معطی الوجود باشد؛ زیرا جسم دارای وضع است و اگر بخواهد تاثیر کند، باید میان آن و آنچه می‌خواهد در آن تاثیر بگذارد، محاذات و مقابله حاصل شود، در حالی که فاعل حقیقی که وجود عطا می‌کند، اگر جسم باشد، باید با معلول خود، وضع و محاذات داشته باشد، ولی چیزی هنوز اعطا نشده تا محاذاتی برقرار شود.
۳- مرکب بودن همه اجسام: تمام اجسام عالم طبیعت، مرکب از ماده و صورت هستند و در جسمیت خالص نیستند.
۴- حادث بودن جسم: اجسام از حیث ذات و صفات، صورت و هیولی حادث هستند؛ زیرا اجسام از حیث جوهر متحد هستند و از جهت اعراض به طریق اولی حادث و متجدد هستند و اصل جسم نمی‌تواند قدیم بالذات باشد.
[۱۹] خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۴، ص۸۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.    
• ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق.
ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریه.    
حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریه.    


۱. سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ج۴، ص۱۱۱.    
۲. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۳۸.    
۳. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۴۱.
۴. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۲۵.    
۵. ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریه، ص۴۰۵.    
۶. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۱۱۳.
۷. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۶۲.
۸. سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ج۱، ص۱۸.    
۹. ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۲۹۶-۲۹۷.
۱۰. ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریه، ص۲۶-۲۷.
۱۱. خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۴۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۲. خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۴۹۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۳. خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۳، ص۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۴. خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۴۱-۴۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۵. خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۶-۲۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۶. خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۲۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۷. خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۵۳۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۸. خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۵۴۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۹. خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۴، ص۸۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «جسم طبیعی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۱۴.    
• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.


رده‌های این صفحه : دیدگاه های فلسفی امام خمینی




جعبه ابزار