جزیره خضراء در ترازوی نقد (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«جزیره خضراء در ترازوی نقد، پژوهشی در علامات
ظهور، بیان الائمه، خطبه
البیان و جزیره خضراء»، اثر عربی علامه سید جعفر مرتضی عاملی، با ترجمه فارسی محمد سپهری، پژوهشی است انتقادی درباره پاره‌ای از
روایات مربوط به مهدویت و
علائم آخرالزمان که در سال ۱۴۱۱ ق نوشته شده است.
کتاب با دو مقدمه از مترجم و مؤلف آغاز شده و مطالب در چهار بخش و هر بخش در چندین فصل ارائه شده است.
مباحث با هدف ارائه واقعیت مسائل آخرالزمان، نخست پیش گویی‌های منسوب به
ائمه علیه‌السّلام درباره نشانه‌های
ظهور را به دو دسته محتوم و غیر محتوم تقسیم و بسیاری از روایات آن را ساختگی و جعلی معرفی کرده است.
سپس به تفصیل، متن دو کتاب «بیان الائمه علیه‌السّلام » و «خطبه
البیان» را بررسی و مطالب عنوان شده در آن‌ها را بی اساس و موهوم ارزیابی کرده است.
در پایان، به روایات مربوط به
جزیره خضراء پرداخته و آن‌ها را مخدوش شمرده است.
از دیدگاه نویسنده بسیاری از این روایات، پس از وقوع حوادث مورد نظر، جعل شده و نمی‌توان آن‌ها را به معصوم علیه‌السّلام استناد داد.
در لابه لای مطالب، پژوهشی ابتکاری و بدیع در مورد «علامات
ظهور» نیز به چشم می‌آید.
آنچه مترجم در مقدمه خود بدان اشاره می‌کند، انتقاد از عده‌ای است که خواسته‌اند با سوء استفاده از احساسات و عواطف منتظران
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، مطالب کذب و تحریف شده‌ای را در قالب نشانه‌های
ظهور به خورد جامعه دهند و از راه بازارگرمی، به اسم و رسمی برسند.
مقدمه مؤلف، بیان اجمالی و مختصر ساختار کلی کتاب است.
بخش اول در دو فصل، بعد از نگاهی به مسائل مربوط به
امامت و امت، به بحث از پیش گویی‌های غیبی ائمه علیه‌السّلام از علامات
ظهور، موضع اتخاذ شده، موضعی که می‌بایست اتخاذ شود و تقسیم علامات
ظهور به محتوم و غیر محتوم می‌پردازد.
مؤلف ضمن تشریح وضعیت حاکم بر جامعه اسلامی در عصر ائمه علیه‌السّلام ، چنین نتیجه گیری می‌کند که در چنان شرایطی که حاکمیت شک و تردید بر موضع گیری‌ها و جهت گیری‌های مردم در قبال خوارج و شعارهای آن‌ها، طبیعی قلمداد می‌شد، چاره‌ای جز پناه بردن به شیوه ایجاد
شوک در ضمیر و وجدان امت برای بیداری وجدان عمومی و با اعتماد بر مبانی کلی
ایمان به غیب، وجود نداشت.
وی بر این باور است که این
شوک و ضربه روانی، در قالب پیش گویی‌های غیبی از جانب ائمه علیه‌السّلام که مردم تحقق مضمون آن را به چشم خود می‌دیدند،
ظاهر شد.
نویسنده در بخش دوم، در چهار فصل، به ارائه دو نمونه از روایات، اخبار و پیش گویی‌هایی که ساختگی و تحریف شدن آن‌ها به صورت کاملا آشکاری نمایان است، پرداخته، که این دو نمونه عبارتند از:
الف) کتاب «بیان الائمه علیه‌السّلام :» وی بر این باور است که این کتاب، چند سال پیش با روایاتی منسوب به
حضرت علی علیه‌السّلام منتشر شده که هیچ گونه اساسی نداشته و معلوم شده که یا این روایات پس از وقوع حوادث جعل شده یا آن موقع که علامات و نشانه‌های صریح و روشن آن نمایان گشته است.
از جمله اشکالاتی که به این کتاب شده است، عبارتند از این که:
۱- نویسنده آن، بخشی از
روایات را به کتاب‌هایی ارجاع می‌دهد که ناشناخته است.
۲- برخی از روایات، به امام علی علیه‌السّلام نسبت داده شده، بدون این که به منابع و مآخذ آن اشاره‌ای شده باشد.
۳- روایاتی به اشخاص مجهول نسبت داده شده است و...
ب) «خطبه
البیان:» نقد و بررسی خطبه منسوب به حضرت علی علیه‌السّلام و مطالبی که به نظر مؤلف کذب، نادرست و تحریف شده بوده و برای اهداف پست و شیطانی وضع گردیده است.
مؤلف در مورد این خطبه، دو احتمال را بررسی می‌کند:
۱- این که شاید بعضی به گوشه‌ای از علامات
ظهور آگاهی یافته و علاماتی بدان افزوده باشند.
۲- خطبه اصل مسلمی داشته، لکن هواپرستان آن را تحریف نموده‌اند.
مؤلف در بخش سوم، بعد از بیان متن کامل روایت جزیره خضراء، به بررسی متن و سند این روایت پرداخته و معتقد است، این روایت نه تنها مقبول و معتبر نیست، بلکه در لابلای آن مطالب فراوانی وجود دارد که موجب شک و تردید در صحت آن بوده و این احتمال را تقویت می‌کند که از اساس ساختگی و جعلی باشد و مطالبی که درباره یاران حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و نزدیکی
ظهور حضرت، در آن برهه زمانی آورده، قابل قبول نبوده و نمی‌توان به آسانی آن را پذیرفت.
مؤلف ضمن کشیدن خط بطلان به هر سه موضوع مطرح شده، آن‌ها را از اساس
باطل دانسته و ادعا دارد، به دنبال ارائه صریح و بی پرده و همراه با واقع گرایی نظر خویش درباره مطالب مورد بحث و موضع گیری علمی در قبال آن است.
این کتاب تاکنون دوبار با عنوان «جزیره خضرا افسانه یا واقیعت؟» و زیر نویس «پژوهشی در علامات
ظهور، خطبه
البیان و جزیره خضرا» منتشر شده است.
فهرست اجمالی مطالب در ابتدا و فهرست تفصیلی، منابع و مآخذ در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
