جرض (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَرَض (بر وزن شرف) یکی از مفردات
نهج البلاغه، به معنای
آب دهان که فرو برده شود، یا چیزی که در گلو گیر کند، که
حضرت علی (علیه‌السلام) در
نامه‌ای به برادرش
عقیل و در بیان
موعظه‌ای، از این واژه استفاده نموده است.
جَرَض (بر وزن شرف) به معنای آب دهان که فرو برده شود، یا چیزی که در گلو گیر کند، آمده است. چنان‌که گفته می‌شود: «الجرض: الریق یغّص به.»
واژه «جریض» به معنای آدم اندوهگین که آب دهان را به زحمت قورت می‌دهد، آمده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با دشمنی که گریخته ست به برادرش عقیل می‌نویسد: «فسرّحت الیه جیشا کثیفا ... فما کان الّا کموقف ساعة حتّی نجا جریضا بعد ما اخذ منه بالمخنّق...؛
لشکر انبوهی به سوی او فرستادم
جنگ ادامه نیافت مگر به قدر ایستادن یک ساعت تا این‌که با‌اندوه فراوان گریخت بعد از آن‌که گلویش فشرده شده بود.»
واژه «مخنّق» بر وزن معقّر به معنی حلق و گلوست که فشرده و خفه می‌شود.
امام (علیه‌السلام) در جای دیگر در مقام موعظه فرموده است: «... فهل ینتظر ... اهل مدةّ البقاء الّا آونة الفناء ... و غصص الجرض؛
آیا ماندگان
دنیا جز وقت
فنا و جرعه‌های آب دهان گلوگیر را انتظار می‌کشند.»
این واژه دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جرض»، ص۲۱۲.
