جران العود
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جران العود ابوغباب عامر بن حارث نمیری عقیلی نمری، از شعرای جاهلی
مسلمان در
قرن اول هجری قمری بود.
جران العود (جِران العَود) ابوغباب عامر بن حارث بن کُلْفَه/ کَلْفَه
نمیری عقیلی
نمری، از جمله شعرای جاهلی بود
که
اسلام را درک کرد و مسلمان شد.
گویا وی در نیمه قرن اول در قید حیات بوده است.
نام، شهرت و نام قبیله او در منابع، به تفاوت آمده است. ظاهراً وی با مُستورد جران عُقَیلی، شاعر دوره اسلامی، اشتباه شده است.
جوهری نام او را مستورد آورده است، اما دیگر منابع آن‌را از اشتباهات وی خوانده‌اند.
در
الفهرست ابن‌ندیم تنها به شهرت وی به صورت جران العور اشاره شده است. بَطَلْیوسی
نوشته که به علت شهرت شاعر به جران العود، نامش مجهول مانده است. احتمالاً دلیل این نام‌گذاری بیان خود شاعر بوده که در یک شعر خطاب به دو همسرش، آنان را به تنبیه با تازیانه‌ای از «پوست گردن شتر مُسِن» (= جران العَوْد) تهدید کرده بود.
دهخدا،
بدون ذکر منبع، کنیه او را ابوغَباب آورده است.
نام قبیله او را
نَمِر یا
نُمَیر طایفه بنی نمیر و
قبیله عامر بن صعصعه ذکر کرده‌اند
اما
مرتضی زبیدی نام قبیله او را عُقَیل آورده است.
عمر فرّوخ تاریخ زندگی او را نیمه دوم قرن ششم و سال‌های اولیه قرن هفتم میلادی تخمین زده، اما کرنکو به اشتباه او را از
امویان و معاصر
عبداللّه بن مروان (متوفی ۱۷۰) خوانده است
فرّوخ،
بر اساس شواهد شعری، جران را از اهالی عالیه، در شمال غربی
نجد نزدیک
حجاز، ذکر کرده است.
شعر جران دارای تشبیهات نیکو، عبارت‌های فصیح، معانی ساده و الفاظی صریح است. در شعر وی واژه‌های نامأنوس معمولاً در قافیه آمده که گاه جدّ و هزل را به‌هم آمیخته است. قصیده قالب شعری اوست.
شعر او سرشار از وصف و تغزل، از جمله وصف ستارگان و حیوانات و حتی کبوتر نوح، است.
در ابتدای دیوان او قصیده‌ای طولانی در وصف
زن و تألماتی که شاعر در ازدواج متحمل شده، آمده که موضوعی نادر در شعر عربی است.
وجود الفاظی شبیه الفاظ
قرآن کریم این گمان را پدید آورده که او اسلام را درک کرده و از قرآن تأثیر گرفته است.
اشعار او، همچون دیگر اشعار جاهلی، در کتب صرفی و نحوی به عنوان شاهد آمده است.
جران العود دارای دیوان شعری می‌باشد
که
ابوسعید سُکّری آن‌را جمع‌آوری و شرح کرده
و
اصمعی آن‌را گردآوری نموده است،
که نسخه ای از آن در
قاهره و
ایاصوفیه موجود است
این دیوان در ۱۳۱۰/۱۹۳۱ در قاهره به چاپ رسیده است
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
(۱) ابن‌جنی، الخصائص، چاپ محمدعلی نجار، ( قاهره ۱۳۷۲ـ۱۳۷۶/۱۹۵۲ـ۱۹۵۷ )، چاپ افست بیروت (بی تا.).
(۲) ابن‌قتیبه، الشعر و الشعراء، او، طبقات الشعراء، چاپ مفید قمیحه و نعیم زر زور، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.
(۳) ابن‌منظور، لسان العرب.
(۴) ابن‌ندیم، الفهرست.
(۵) کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۱، نقله الی العربیه عبدالحلیم نجار، قاهره ۱۹۷۴.
(۶) عبداللّه بن محمد بطلیوسی، الاقتضاب فی شرح ادب الکتاب، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
(۷) عمروبن بحر جاحظ، کتاب الحیوان، چاپ عبدالسلام محمدهارون، مصر ?( ۱۳۸۵ـ۱۳۸۹/۱۹۶۵ـ۱۹۶۹ )، چاپ افست بیروت ۱۳۸۸/۱۹۶۹.
(۸) اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه، چاپ احمد عبدالغفور عطار، بیروت ( بی تا. )، چاپ افست تهران ۱۳۶۸ ش.
(۹) دهخدا.
(۱۰) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
(۱۱) فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۲، جزء۲، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی ، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۲) عبدالرحمان بن ابی‌بکر سیوطی، المزهر فی علوم اللغه و انواعها، چاپ محمد احمد جادمولی، علی محمد بجاوی، و محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ( بی تا.).
(۱۳) عمر فرّوخ، تاریخ الادب العربی، ج۱، بیروت ۱۹۸۴.
(۱۴) محمد بن یعقوب فیروزآبادی، ترتیب القاموس المحیط، چاپ طاهر احمد زاوی، بیروت ۱۳۹۹/ ۱۹۷۹.
(۱۵) محمد بن محمد مرتضی زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج۸، چاپ عبدالعزیز مطر، چاپ افستبیروت (بی تا.).
(۱۶) Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Litteratur , Leiden۱۹۴۳-۱۹۴۹, Supplementband ,۱۹۳۷-۱۹۴۲.
۱۷- Fuat Sezgin, Geschichte des arabischen Schrifttums , Leiden ۱۹۶۷-۱۹۸۴.
•
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جِران العَود»، شماره۴۵۵۱. • پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۲۰، برگرفته از مقاله «ابوغباب عامر بن حارث
نمیری».
