جانّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جانّ یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای موجودی غیر مادّی (نیمه مادّی) با شعور و اراده، دارای
تکلیف است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص ناتوانی
انسان از توصیف
خداوند و شناخت صفات و افعال خدای تعالی از این واژه استفاده نموده است.
این واژه دو بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
جانّ به معنای موجودی غیر مادّی (نیمه مادّی) با شعور و اراده و دارای تکلیف، آمده است.
از
آیات قرآن و نهج البلاغه معلوم می‌شود که جانّ و جنّ یکی است که هر دو در مقابل با «انس» آمده‌اند.
مطابق گفته مؤلف کتاب‌های «
الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل» و «
مجمع البیان» واژه «جانّ» به معنای پدر جنّ است.
امّا
راغب اصفهانی معتقد است «جانّ» نوعی از «جنّ» است.
مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با ناتوانی انسان از توصیف خداوند می‌فرماید:
«وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْکائِنِ، قَبْلَ اَنْ یَکونَ کُرْسیٌّ اَوْ عَرْشٌ اَوْ سَماءٌ اَوْ اَرْضٌ اَوْ جانٌّ اَوْ اِنْسٌ.» «ستایش خداوندی را که موجود بود، پیش از موجود شدن کرسی یا
عرش یا
آسمان یا زمین یا جنیان یا آدمیان.»
امام (علیه‌السلام) در مورد شناخت صفات و افعال خدای تعالی نیز فرموده است:
«وَ اِنَّهُ لَبِکُلِّ مَکانٍ وَ فی کُلِّ حینٍ وَ اَوانٍ وَ مَعَ کُلِّ اِنْسٍ وَ جانٍّ.» «او در همه جا هست، در هر لحظه و زمان هست، با آدمیان و جنیان هست.»
این واژه دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جانّ»، ص۲۳۵-۲۳۴.
