جامعیت قرآن (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله آیات مرتبط با جامعيّت قرآن معرفی می‌شوند.
قرآن، كتابى جامع همه احكام، حدود و
معارف الهی مورد نياز
بشر:
۱. ... ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْ‌ءٍ ...
هيچ جنبنده‌اى در
زمین و هيچ پرنده‌اى كه با دو
بال خود پرواز مى‌كند نيست، مگر اينكه امتهايى همانند شما هستند، ما هيچ چيز را در اين كتاب فروگذار نكرديم، سپس همگى به سوى پروردگارشان محشور مى‌گردند.
گفته شده: مقصود از «الكتاب» قرآن است.
بنابر روايتى منقول از
امام رضا علیه‌السلام مراد از «ما فرطنا فى الكتاب من شى‌ء» بيان احكام و
حدود الهی و مايحتاج بشر است.
۲. وَ يَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِكَ شَهِيداً عَلى هؤُلاءِ وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمِينَ.
بياد آوريد روزى را كه از هر امتى گواهى از خودشان بر آنها معبوث مى‌كنيم، و تو را گواه آنها قرار مى‌دهيم، و ما اين كتاب (آسمانى) را بر تو نازل كرديم كه بيانگر همه چيز است، و مايه
هدایت و
رحمت و
بشارت براى
مسلمانان است.
۳. وَ لَقَدْ صَرَّفْنا لِلنَّاسِ فِي هذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ فَأَبى أَكْثَرُ النَّاسِ إِلَّا كُفُوراً.
ما در اين قرآن براى مردم از هر چيز نمونه‌اى آورديم (و همه معارف در آن جمع است) اما اكثر مردم (در برابر آن) جز
انکار حق، كارى ندارند.
مراد از «كلّ مثل» كلّ نيازهاى بشر از دلايل، امثال، احكام و عبرتها است.
۴. وَ لَقَدْ صَرَّفْنا فِي هذَا الْقُرْآنِ لِلنَّاسِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَ كانَ الْإِنْسانُ أَكْثَرَ شَيْ‌ءٍ جَدَلًا.
ما در اين قرآن هر گونه مثلى را براى مردم بيان كرده‌ايم، ولى انسان بيش از هر چيز به
جدل مى‌پردازد.
۵. وَ لَقَدْ ضَرَبْنا لِلنَّاسِ فِي هذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَ لَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ.
ما براى مردم در اين قرآن از هر گونه مثال و مطلبى بيان كرديم، و اگر آيه‌اى براى آنها بياورى كافران مى‌گويند شما
اهل باطل هستيد (و اينها
سحر و
جادو است)!
۶. وَ لَقَدْ ضَرَبْنا لِلنَّاسِ فِي هذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ.
ما براى مردم در اين قرآن از هر نوع مثلى زديم، شايد متذكر شوند.
به اعتقاد
امام خمینی قرآن جامع تمام علوم و معارف مورد نیاز برای هدایت بشر می‌باشد و شامل همه دستورات و احکامی است که بشر برای سعادت و کمال خود احتیاج دارد زیرا تبیان کل شیء است و روشنگر همه چیز و همه امور است.
امام خمینی به برخی جهات جامعیت قرآن اشاره می‌کند ازجمله:
۱- فراگیری تعالیم قرآن نسبت به تمام استعدادهای انسانی: یعنی قرآن هیچ سطحی از استعدادهای جامعه بشری را نادیده نگرفته است. این کتاب شریف برای
سعادت جمیع طبقات و قاطبه سلسله بشر است، ازاین‌رو برخی نفوس برای اخذ تعالیم به‌صراحت لهجه و
القاء اصل مطلب به طور ساده حاضر نبوده و متاثر نمی‌شوند و برخی نفوس با قصص و حکایات کاری ندارند و علاقه‌مند مغز و حقیقت مطلب هستند و برخی قلوب به انذار متناسب‌اند و برخی دیگر با وعده و بشارت سروکار دارند ازاین‌جهت که این کتاب شریف به اقسام مختلف و فنون متعدده مردم را به حق دعوت می‌کند.
۲- خاتمیت و جامعیت جاودانگی: امام خمینی بر اساس برهان ختم نبوت، جامعیت و کمال بی‌بدیل قرآن را قطعی می‌داند و ازاین‌جهت برای قرآن احدیت جمع و تفصیل و جوامع کلام است و در قیاس با کتاب‌های آسمانی سابق برتری دارد و آخرین ظهور کمال علمی در قرآن ظهور کرده است.
آنچه امام خمینی بر آن تاکید بیشتری می‌کند ارتباط میان جاودانگی و جامعیت قرآن است؛ زیرا اگر قرآن در همه ابعاد، جامعیت نداشته باشد، نمی‌توان کتاب جاودانه باشد ایشان حکمت و دلیل جاودانگی و ابدی بودن قرآن را در جامعیت آن در مسائل مهم و حیاتی، در معنویات و نظام
ملکی می‌داند.
ایشان با دیدگاه عرفانی و اخلاقی خاص خود به قرآن می‌نگرد و به جاودانگی و جامعیت این کتاب اشاره می‌کند و جاودانگی قرآن را ناشی از مظهریت اسم اعظم می‌داند که محیط بر همه کتاب‌های آسمانی است و بالاتر از آن تصور نمی‌شود.
۳- جامعیت قرآن در مسائل عقلی و عرفانی: مبحث جامعیت قرآن، نگاهی عرفانی هم دارد که به اعتقاد امام خمینی قرآن ترجمان تمام دایره وجود و
تجلیات غیب و شهود است.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۱۳۹، برگرفته از مقاله «جامعیت قرآن». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.
