جالینوس فی الاسطقسات علی رای البقراط (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«کتاب جالینوس فی الاسطقسات علی رای ابقراط» از جمله آثار به جای مانده از مکتب
یونان در زمینه
علم پزشکی و کلیات آن است که به قلم
حنین بن اسحاق عبادی به
عربی ترجمه شده است.
این اثر از جمله کتابهایی است که در نسبت آن به
جالینوس شک و تردیدی نیست، چرا که خود جالینوس در بعضی از آثارش از جمله
الصناعة الصغیرة و کتاب مزاج به این اثر اشاره می‌کند.
نکته‌ای که در ابتدا باید متذکر شویم این است که بقراط نگاشته‌ای مستقل در زمینه اسطقسات و با این عنوان ندارد. البته بقراط کتابی در زمینه طبیعت
انسان به رشته تحریر درآورده است و در آن اثر از عناصر اولیه (اسطقسات) سخن گفته است. جالینوس نیز در نقل آراء بقراط در این موضوع از این کتاب استفاده نموده است.
جالینوس در تفسیر آراء بقراط در زمینه اسطقسات به شیوه شرح نویسی عمل می‌کند یعنی ابتدا کلامی از بقراط نقل می‌کند و سپس به شرح و تفسیر آن می‌پردازد.
این کتاب دارای فصل و باب‌های مجزایی نیست، بلکه جالینوس مباحث مورد نظر را سلسله وار و پی درپی می‌نویسد و مطالب را با باب‌های و فصول متعدد از هم جدا نمی‌کند. البته این سبک نگارش در کتاب‌های مکتب یونان که از نخستین مکاتب پزشکی است چیز مشهود و معمولی است.
کتاب از چند جهت قابل توجه و اهمیت است:
۱. این اثر- صرف نظر از مباحث مطرح شده در آن- از نخستین نگاشته‌های علم پزشکی است و برای کسانی که علاقه مند به مطالعه در زمینه تاریخ علوم- خصوصا تاریخ
علم پزشکی و فلسفه‌اند- منبعی سودمند و مناسب به شمار می‌رود.
۲. در این کتاب به یکی از مهم‌ترین مباحث علم پزشکی یعنی اسطقسات (ارکان) پرداخته شده است. این مبحث یکی از مباحث مهمی است که هم زیربنای
علم پزشکی سنتی است و هم ارتباط نزدیکی با علوم فلسفی دارد و از این رو از مباحث علمی و سنگین علم پزشکی شمرده می‌شود به گونه‌ای که بسیاری از پزشکان جرات قلم زنی در این باب را نداشته‌اند.
۳. این نگاشته مجموعه‌ای از آرای پزشکی فلسفی
بقراط در زمینه اسطقسات است و چنان که گفتیم بقراط تالیف مستقلی در این زمینه ندارد، از این رو برای کسانی که مایل به آشنایی با آراء و نظریات بقراطاند این اثر، مجموعه‌ای مفید و سودمند است.
۴. کسی که این مجموعه را جمع آوری و تدوین نموده یکی از بزرگترین پزشکان مکتب یونان یعنی جالینوس است. از سوی دیگر جالینوس خود به شرح و
تفسیر و گاه نقد و کنکاش مبانی و نظریات بقراط می‌پردازد و ارزش علمی این اثر را دو چندان می‌کند.
۵. مترجم این کتاب، یکی از بزرگترین مترجمین و پزشکان دوره عباسی یعنی
حنین بن اسحاق است. این خصیصه هم باعث شده که این اثر در حوزه ترجمه متون هم قابل توجه و بررسی باشد.
این اثر بر اساس دو نسخه خطی به وسیله دکتر محمد سلیم سالم تصحیح و تحقیق شده است.
محقق بعد از گردآوری نسخ مخطوطات بین ترجمه عربی و متن یونانی کتاب مقایساتی انجام داده و در پاورقی مطالبی دراین باره نقل نموده است.
همچنین محقق از شرح حنین بن اسحاق بر این کتاب و نیز تدوین و تنظیمی که
ابن ابی الاشعث از این اثر داشته بهره برده است.
در پاورقی‌های کتاب نیز اختلاف نسخ، توضیحات محقق و نیز بخش‌هایی از متن یونانی و شرح حنین ذکر شده است.
در پایان نیز محقق فهرست اعلامی که نام آنها در متن کتاب آمده و نیز راهنمایی موضوعی- الفبایی مباحثی را که در کتاب مطرح شده تدوین و تنظیم نموده است.
این اثر در
سال ۱۹۸۶ م در مصر به عنوان پنجمین اثر از منتخبات اسکندرانیین چاپ و منتشر شده است.
•
کتاب البقراط فی الامراض البلادیة (کتاب)•
بقراط•
شرح فصول بقراط (کتاب)•
کتاب البقراط فی الامراض البلادیة (کتاب)•
جالینوس
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
