ثوبان بن بجدد در شأن نزول
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ثوبان
بن بُجدُد از
راویان و آزادشدگان
پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم می باشد.
مورخان
کنیه اش را ابوعبداللّه،
ابوعبدالرحمن
یا ابوعبدالکریم
و نام پدرش را بُجدد، جَحدر و...
دانستهاند.
او را از اهالی
یمن و از منطقهای به نام
سراة و از
عرب قحطانی و از
قبیله مذحج یا
تیره حکم بن سعد ، از زیر مجموعههای
حمیر شمردهاند.
ثوبان در
دوره جاهلی برده بود و چون
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله
وسلّم وی را خرید و آزاد کرد،
او را
هاشمی و از موالی
قریش یا پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم خواندهاند.
ثوبان پس از
آزادی و مخیّر شدن میان بازگشت نزد خویشانش و ماندن نزد پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله؛ اقامت نزد آن حضرت را برگزید
و تا
رحلت پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم در کنار آن حضرت بود.
علاقه و شیفتگی ثوبان به پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم چنان بود که
قلب خود را مملوّ از دوستی آن حضرت میدانست و تکه تکه شدن و سوزانده شدن قلبش را بهتر از آن میدانست که بخواهد به
پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم و خاندانش
بغض و کینهای داشته باشد.
علاقه و دوستی او چنان بود که روزی با چهرهای رنگ پریده و پر اندوه نزد پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم آمد و چون حضرت علت آن حال را جویا شد ثوبان نگرانی خود را در خصوص جدایی از پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم در
دنیا و
آخرت سبب اندوه خود بیان کرد،
از این رو برخی از مفسران
نزول آیه ۶۹
سوره نساء را در شان وی میدانند.
این آیه همنشینی با پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم را پاداش دوست داران و پیروان
خدا و رسولش دانسته است:
«و مَن یُطِعِ اللّهَ والرَّسولَ فَاُولـئِکَ مَعَ الَّذینَ اَنعَمَ اللّهُ عَلَیهِم مِنَ النَّبِیّینَ والصِّدّیقِینَ والشُّهَداءِ والصّــلِحینَ و حَسُنَ اُولـئِکَ رَفیقا».
ثوبان از
حافظان و
راویان حدیث پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم نیز شمرده شده است. روایات او از آن حضرت را تا ۱۷۲
روایت نیز دانستهاند.
روایت «النظر الی وجه علی عبادة؛ نظر افکندن به چهره
علی علیه
السّلام عبادت است»؛ از روایات اوست.
ثوبان پس از رحلت
پیامبر صلیاللهعلیهوآله
وسلّم در
فتح مصر (سال ۲۰ ق.)
حضور داشت
و مدتی در
مصر ،
رمله و
حمص ساکن بود و خانه اش در حمص را
وقف هم قبیله ایهای تهیدست خود کرد.
مرگ او را در زمان حکومت
معاویه به سال ۵۴ قمری،
در حمص یا مصر ذکر کردهاند.
برخی نیز مرگ ثوبان را به سال ۴۴ قمری دانستهاند.
از ثوبان
نسلی نمانده است.
اسباب النزول، الواحدی (م. ۴۶۸ ق.)؛ قاهرة، مؤسسة الحلبی و شرکاه، ۱۳۸۸ ق؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ ق.)؛ به کوشش البجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ ق؛ اسدالغابه، ابن اثیر، علی
بن محمد الجزری (م. ۶۳۰ ق.)؛ بیروت، دارالکتاب العربی؛ الانساب، السمعانی، (م. ۵۶۲ ق.)؛ به کوشش عبدالله عمر البارودی، بیروت، دارالجنان، ۱۴۰۸ ق؛ بحارالانوار، المجلسی (م. ۱۱۱۰ ق.)؛ بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق؛ البدایة والنهایه، ابن کثیر (م. ۷۷۴ ق.)؛ به کوشش علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ ق؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر (م. ۵۷۱ ق.)؛ به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ ق؛ تاریخ الیعقوبی، احمد
بن یعقوب (م. ۲۹۲ ق.)؛ بیروت، دارصادر، ۱۴۱۵ ق؛ التفسیر المنسوب الی الامام العسکری علیه
السلام؛ به کوشش موحد ابطحی، قم، مدرسه امام مهدی عجّلاللهفرجهالشریف؛ ۱۴۰۹ ق؛ الثقات، ابن حبان (م. ۳۵۴ ق.)؛ به کوشش شرف الدین احمد، هند، وزارت معارف و شؤون فرهنگی؛ جامع الرواة، محمد
بن علی الاردبیلی (م. ۱۱۰۱ ق.)؛ قم، مکتبة المحمدی؛ رجال الطوسی، الطوسی (م. ۴۶۰ ق.)؛ به کوشش جواد قیومی، قم، نشر
اسلامی، ۱۴۱۵ ق؛ السیرة النبویه، ابن کثیر (م. ۷۷۴ ق.)؛ به کوشش مصطفی عبدالواحد، بیروت، دار المعرفة، ۱۳۹۶ ق؛ شذرات الذهب، عبدالحی
بن العماد (م. ۱۰۸۹ ق.)؛ بیروت، دار الفکر؛ الطبقات، خلیفة
بن خیاط (م. ۲۴۰ ق.)؛ به کوشش سهیل زکّار، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ ق؛ الطبقات الکبری، ابن سعد (م. ۲۳۰ ق.)؛ بیروت، دار صادر؛ الغدیر، الامینی (م. ۱۳۹۰ ق.)؛ تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۶۶ ش؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر علی
بن محمد الجزری (م. ۶۳۰ ق.)؛ بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ ق؛ کنزالعمال، المتقی الهندی (م. ۹۷۵ ق.)؛ به کوشش
صفوة السقاء، بیروت، الرسالة، ۱۴۱۳ ق؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، الطبرسی (م. ۵۴۸ ق.)؛ به کوشش گروهی از علماء، بیروت، اعلمی، ۱۴۱۵ ق؛ المعارف، ابن قتیبة (م. ۲۷۶ ق.)؛ به کوشش ثروت عکاشة، قم، شریف رضی، ۱۳۷۳ ش.
دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «ثوبان بن بُجدُد».