تُصْعِدونَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تُصْعِدونَ: (اِذْ تُصْعِدُونَ)«تُصْعِدونَ» از مادّه
«اصعاد» است که به گفته «
راغب» در کتاب «
مفردات»، به معنای راه رفتن در زمین‌های مسطح و یا به طرف بالا است؛
در حالی‌که
«صعود»، مخصوص رفتن به طرف بالا است و شاید به کار بردن این ماده در آیه شریفه به خاطر این است که جمعی از فرار کنندگان از
کوه بالا رفتند، در حالی‌که جمع دیگری در بیابان پراکنده می‌شدند.
(إِذْ تُصْعِدُونَ وَ لاَ تَلْوُونَ عَلَى أحَدٍ وَ الرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِي أُخْرَاكُمْ فَأَثَابَكُمْ غَمًَّا بِغَمٍّ لِّكَيْلاَ تَحْزَنُواْ عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَ لاَ مَا أَصَابَكُمْ وَ اللّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ) (به خاطر بیاورید هنگامی را که از
کوه بالا می‌رفتید؛ و یا در بیابان پراکنده می‌شدید؛ و از وحشت، به هیچ کس از عقب‌ماندگان نگاه نمی‌کردید؛ در حالی‌که
پیامبر از پشت سر، شما را صدا می‌زد. سپس اندوه‌ها را یکی پس از دیگری به شما جزا داد؛ این بخاطر آن بود که دیگر نه برای از دست رفتن چیزی مانند غنایم جنگی غمگین شوید، و نه بخاطر مصیبت‌هایی که بر شما وارد می‌گردد. و
خداوند از آنچه انجام می‌دهید، آگاه است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مصدر باب افعال اصعاد که فعل مضارع تصعدون از آن گرفته شده، به معنای رفتن به طرف کرانه افق و از نظرها دور شدن است، به خلاف کلمه صعود که مصدر ثلاثی
مجرد آن است، و به معنای بالا رفتن به نقطه‌ای بلند چون
کوه و امثال آن است، وقتی گفته می‌شود: فلان اصعد فی جانب البر معنایش این است که فلانی یک طرف بیابان را گرفت و رفت، و رفت تا از نظر دور شد، و وقتی گفته می‌شود: صعد فی السلم معنایش این است که پله‌های نردبان را یکی یکی بالا رفت، بعضی هم گفته‌اند بسا می‌شود که اصعاد در مورد صعود و به آن معنا استعمال می‌شود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تُصْعِدونَ»، ص۱۳۰.
