تُحَرِّکْ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تُحَرِّکْ:
(لا تُحَرِّكْ) از «
تحریک» گرفته شده و به معنى «جنبانيدن و حركت دادن» است.
خداوند با تذكر فشرده‌اى به پيامبرش درباره
قرآن مى‌فرمايد: «زبانت را به خاطر
عجله براى خواندن
قرآن، حركت مده» در
تفسیر اين
آیه،
مفسران گفتگو بسيار دارند که در این مقاله به آن پرداخته خواهد شد.
به موردی از کاربرد
تُحَرِّکْ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لا تُحَرِّكْ بِهِ لِسانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ) «هنگام نزول
وحی زبانت را بخاطر عجله براى خواندن آن حركت مده.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(لا تُحَرِّكْ بِهِ لِسانَكَ) خطاب به
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است، و دو ضمير به
قرآنى كه به او وحى شده و يا به وحى بر مى‌گردد، و معناى آن اين است كه: زبان خود را به وحى حركت مده، تا به عجله وحى را گرفته باشى، و چيزى را كه هنوز ما نخوانده‌ايم در خواندنش از ما پيشى گرفته باشى. و اين همانطور كه گفتيم آن مضمونى است كه آيه زير آن را مى‌رساند:
(وَ لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضى إِلَيْكَ وَحْيُهُ) .
در تفسير اين آيه، مفسران گفتگو بسيار دارند:
نخست تفسير معروفى است كه از
ابن عباس در كتب
حدیث و تفسير نقل شده است و آن اين كه پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به خاطر
عشق و علاقه شديدى كه به دريافت و حفظ
قرآن داشت، هنگامى كه
پیک وحی، آيات را بر او مى‌خواند همراه او زبان خود را حركت مى‌داد و عجله مى‌كرد. خداوند او را نهى فرمود كه اين كار را مكن، خود ما آن را براى تو جمع مى‌كنيم.
ديگر اين كه: مى‌دانيم
قرآن داراى دو نزول است: «
نزول دفعی» يعنى همه آن يكجا در «
شب قدر» بر
قلب پاک پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شد، و «
نزول تدریجی» كه در طى ۲۳ سال صورت گرفته، پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به خاطر عجله‌اى كه در ابلاغ دعوت داشت گاه قبل از نزول تدريجى و يا همراه آن آيات را
تلاوت مى‌كرد، به او دستور داده شد كه از اين كار خوددارى كند و بگذارد هر آيه‌اى در موقع خود تلاوت و ابلاغ شود.
و به اين ترتيب مضمون اين آيه همانند آيه ۱۱۴
سوره طه است.
اين دو تفسير تفاوت زيادى با هم ندارند و در مجموع به اين معنى بازمى‌گردد كه پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) حتى در گرفتن وحى هم نبايد عجله كند. تفاسير ديگرى نيز شده است كه اهم آنها دو تفسير فوق بخصوص تفسير اوّل است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « تُحَرِّکْ »، ص۴۹۲.
