• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

توحید (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



از موضوعات و عناوینی که در آیات قرآن به کاررفته، توحید است.



توحيد در لغت، حكم به يكى بودن چيزى و علم به يكتايى او است‌
[۱] جرجانی، التّعريفات، ص ۹۶، «التّوحيد».
و در اصطلاح متکلّمان، علم و اقرار به يكتايى خداى تعالى و شريك نداشتن در صفات او است.
[۲] قاضى عبدالجبّار، شرح الاصول الخمسة، ص ۸۰.

در اين عنوان آیاتی معرفی می‌شوند که در آن‌ها از عبارتهايى همانند «إله واحد»، «اللّه الواحد»، «لا إله إلّااللّه»، «ما لكم من إله غيره» و جمله‌هايى با بار توحيدى استفاده شده است.
گفتنى است كه در اين عنوان تنها به آيات صريح در يگانگى خدا استناد و به كليات مباحث توحيد بسنده شده و در تكميل آن، ملاحظه ارجاعات توحيد و بحث خدا و ارجاعات آن راهگشاست.


امام‌ خمینی توحید افعالی را عبارت از این می‌داند که حق‌تعالی در فعل واحد است و وجود شریک در فعل او و تفویض فعل الهی به غیر، محال است و همه افعال و مخلوقات فعل حق می‌باشند.
دو مؤلفه هم و مربوط به هم، در فهم و تحلیل معنای توحید در بینش امام‌ خمینی بیشترین نقش را ایفا می‌کند این مؤلفه‌ها عبارت‌اند از: نظام علی و معلولی عالم و ارجاع علیت به تشان و نحو فاعلیت حق‌تعالی است. در نگاه ایشان انحصار تاثیر و فاعلیت حق‌تعالی به ‌عنوان لا موثر الوجود الا الله با توجه به علیت و اصالت وجود سامان می‌گیرد، زیرا حق‌تعالی فاعلی است که در مبدا بودن برای همه اشیاء مستقل است و در ایجاد و علیتش قائم به ذات است و هیچ وابستگی به غیر ندارد پس مؤثری در عالم هستی جز او نیست؛ بلکه اشیاء تنها از استقلال نسبی برخوردارند.
امام‌ خمینی برای اثبات توحید افعالی چند برهان در این زمینه بیان کرده‌ است. از جمله اینکه حق‌تعالی تنها علت حقیقی در جهان است و غیر حق‌تعالی همه معلول او هستند، از آنجا که معلول از خود هیچ استقلالی و هویتی ندارد و ظهور و شئون علت می‌باشد درنتیجه عالم هویتی جز حق‌تعالی ندارد.
پس فاعلیت، منحصر در ذات حق و موجودات تنها به منزله‌ وسائط و معدات هستند. امام‌ خمینی با استناد به آیات الهی تمام افعال را منسوب به خداوند متعال می‌داند و انسان و دیگر امور را صرفاً علت معد می‌داند.


آثار توحید (قرآن)، احتجاج برای توحید (قرآن)، استقامت بر توحید (قرآن)، استکبار در برابر توحید (قرآن)، اسوه توحید (قرآن)، اشراف و توحید (قرآن)، اعتلای توحید (قرآن)، اعراض از توحید (قرآن)، اقرار به توحید (قرآن)، اقسام توحید (قرآن)، ایمان به توحید (قرآن)، بازگشت به توحید (قرآن)، براهین توحید (قرآن)، بیعت بر توحید (قرآن)، پاداش توحید (قرآن)، پایگاه توحید (قرآن)، تبلیغ توحید (قرآن)، تشبیه توحید (قرآن)، تکذیب توحید (قرآن)، تمثیل در توحید (قرآن)، توحید ابراهیم (قرآن)، توحید اسحاق (قرآن)، توحید اسماعیل (قرآن)، توحید اصحاب کهف (قرآن)، توحید الیاس (قرآن)، توحید الیسع (قرآن)، توحید انبیاء (قرآن)، توحید ایوب (قرآن)، توحید باغدار مؤمن (قرآن)، توحید بنیاسرائیل (قرآن)، توحید پیروان ابراهیم (قرآن)، توحید پیروان شعیب (قرآن)، توحید جنیان (قرآن)، توحید حاجیان (قرآن)، توحید حبیب نجار (قرآن)، توحید داود (قرآن)، توحید در ادیان الهی (قرآن)، توحید در تورات (قرآن)، توحید در قرآن (قرآن)، توحید در قیامت (قرآن)، توحید در کتب آسمانی (قرآن)، توحید زکریا (قرآن)، توحید سلیمان (قرآن)، توحید شعیب (قرآن)، توحید عبادالرحمان (قرآن)، توحید عملی (قرآن)، توحید عیسی (قرآن)، توحید فرزندان ابراهیم (قرآن)، توحید لوط (قرآن)، توحید محمد (قرآن)، توحید مسلمانان (قرآن)، توحید موسی (قرآن)، توحید مؤمن آل فرعون (قرآن)، توحید نظری (قرآن)، توحید نوح (قرآن)، توحید و اسباب (قرآن)، توحید و توسل (قرآن)، توحید و شرک (قرآن)، توحید هارون (قرآن)، توحید هود (قرآن)، توحید یحیی (قرآن)، توحید یعقوب (قرآن)، توحید یوسف (قرآن)، توحید یونس (قرآن)، حقانیت توحید (قرآن)، خیریت توحید (قرآن)، دعوت‌شدگان به توحید (قرآن)، دعوت‌کنندگان به توحید (قرآن)، ذکر توحید (قرآن)، زمینه‌های توحید (قرآن)، شک در توحید (قرآن)، شناخت توحید (قرآن)، شهادت برای توحید (قرآن)، عقل و توحید (قرآن)، علم به توحید (قرآن)، فرعون و توحید (قرآن)، فطرت و توحید (قرآن)، کافران و توحید (قرآن)، کفر به توحید (قرآن)، گواهان توحید (قرآن)، محافظت از توحید (قرآن)، مشرکان و توحید (قرآن)، منشأ توحید (قرآن)، موانع توحید (قرآن)، موحدان (قرآن)، نعمت توحید (قرآن)، وحی و توحید (قرآن).


۱. جرجانی، التّعريفات، ص ۹۶، «التّوحيد».
۲. قاضى عبدالجبّار، شرح الاصول الخمسة، ص ۸۰.
۳. خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۶۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۴. خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۷۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۵. خمینی، روح‌الله، شرح دعاء السحر، ص۹۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
۶. خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۱۹۴-۱۹۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۷. خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۲۹۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۱۱۰، برگرفته از مقاله «توحید».    
دانشنامه امام خمینی    ، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    ، ۱۴۰۰ شمسی.






جعبه ابزار