توجه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آغاز کردن
نماز با
تکبیرهای هفتگانه را توجّه گویند و از این عنوان در باب
صلات سخن رفته است.
توجه در
لغت، روی آوردن به جهتی
و در
اصطلاح، شروع کردن نماز با
هفت تکبیر ـ از جمله
تکبیرة الإحرام ـ همراه دعاهای سه گانه آن است؛
دعای نخست پس از
تکبیر سوم، دعای دوم پس از
تکبیر پنجم و دعای سوم پس از
تکبیر هفتم خوانده می‌شود.
توجه در موارد زیر
مستحب است: آغاز هر
نماز واجب؛ نخستین
رکعت نافله‌های ظهر،
مغرب،
وتیره،
نماز شب و
نماز وتر.
دوم از
واجبات نماز تکبیرة الاحرام است که «
تکبیرة الافتتاح» هم نامیده می‌شود.
و شکل آن «اللَّه
اکبر» است و غیر آن و نیز
مرادف آن به عربی و همچنین ترجمه آن به غیرعربی کفایت نمی‌کند.
و
تکبیرة الاحرام رکن است که با کم‌شدن و همچنین با زیادشدن آن
عمداً یا
سهواً، نماز باطل می‌شود، پس اگر برای
تکبیر افتتاح «اللَّه
اکبر» بگوید و پس از آن
تکبیر دوباره‌ای را به همین عنوان بیفزاید، نماز
باطل می‌شود. و احتیاج به
تکبیر سوم دارد و اگر با
تکبیر چهارم، این را هم باطل کند، به
تکبیر پنجم احتیاج دارد و به همین منوال.
و در وقت
تکبیر گفتن، باید راست ایستاده باشد، پس اگر عمداً یا سهواً آن را
ترک نماید نماز باطل می‌شود، بلکه باید از باب
مقدّمه، قبل از گفتن
تکبیر، راست بایستد و فرقی هم بین مامومی که در حال رکوع امام، به نماز جماعت رسیده و غیر او نیست، بلکه برای آنکه یقین کند
تکبیر به طور کامل در حال ایستادن و با قامت راست گفته شده، سزاوار است مختصری صبر کند.
احتیاط (واجب) آن است که
استقرار در هنگام ایستادن مانند خود ایستادن است که
نماز با ترک آن چه عمداً و چه سهواً باطل می‌شود. بنابراین اگر سهواً استقرار را ترک کند، باید احتیاطاً کاری که نماز را باطل می‌کند انجام دهد و با حالت استقرار،
تکبیر را (دوباره) بگوید و احتیاط بیشتر آن است که همان نماز را تمام کند، سپس نماز را با
تکبیر گفتن در حالت استقرار
اعاده نماید.
احتیاط (واجب) آن است که
تکبیرة الاحرام را به دعای قبل از آن متّصل نکند که در نتیجه، همزه «اللَّه» حذف گردد.
ظاهر آن است که
تکبیرة الاحرام را می‌توان به ما بعدش مثل «اعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم» و بسم اللَّه الرحمن الرحیم وصل کرده و اعراب «راء» را (که ضمّه است) ظاهر نمود و
احتیاط (مستحب) آن است که این (اتصال به ما بعد) را هم ترک کند، همچنان که احتیاط (مستحب) آن است که «لام» و «راء» با «
تفخیم» ادا شوند، هرچند بنابر اقوی، ترک تفخیم جایز است.
۱-
مستحب است، شش
تکبیر بر
تکبیرة الاحرام افزوده شود، یا قبل از
تکبیرة الاحرام یا بعد از آن و یا برخی قبل و برخی دیگر بعد از آن، و احتیاط همان صورت اول است (که همه قبل از
تکبیرة الاحرام باشند) بنابراین هفتمین
تکبیر را
تکبیرة الاحرام قرار می‌دهد. و
افضل آن است که سه
تکبیر را پشت‌سرهم گفته، سپس بگوید: «اللَّهُمَّ، انْتَ الْمَلِکُ الْحَقُّ الْمُبینُ، لا الهَ الَّا انْتَ، سُبْحانَکَ، انّی ظَلَمْتُ نَفْسی فَاغْفِرْ لی ذَنْبی انَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ الّا انْتَ» سپس دو
تکبیر بگوید و پس از آن‌ها بگوید: «لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ وَ الْخَیْرُ فی یَدَیْکَ وَ الشَّرُّ لَیْسَ الَیْکَ وَ الْمَهْدیُّ مَنْ هَدَیْتَ، لا مَلْجَاَ مِنْکَ الّا الَیْکَ، سُبْحانَکَ وَ حَنانَیْکَ، تَبارَکْتَ وَ تَعالَیتَ، سُبْحانَکَ رَبَّ الْبَیْتِ» سپس دو
تکبیر دیگر بگوید سپس بگوید: «وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذی فَطَرَ السَّمَاواتِ وَ الْارْضَ، عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ، حَنیفاً مُسْلِماً وَ ما اَنَا اَنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ، انَّ صَلاتِی وَ نُسُکی وَ مَحْیایَ وَ مَماتی للَّه رَبِّ الْعالَمینَ، لا شَریکَ لَهُ وَ بِذلِکَ امِرْتُ وَ انَا مِنَ الْمُسْلِمینَ» و پس از آن «اعوذ باللَّه من الشیطان الرَّجیم» گفته و قرائت را شروع کند.
۲- برای
امام جماعت مستحب است که
تکبیرة الاحرام را طوری بلند بگوید که افراد پشت سر او بشنوند و (مستحب است) شش
تکبیر بقیه را آهسته بگوید.
۳- موقع گفتن
تکبیرة الاحرام، مستحب است دست‌ها را تا گوش‌ها یا تا مقابل صورتش بلند کند، به‌طوری که موقعی که شروع به گفتن
تکبیر می‌کند، شروع به بلندکردن دست‌ها نموده و وقتی بلندکردن دست‌ها تمام می‌شود (که مثلاً دست‌ها مقابل گوش‌ها می‌رسد)
تکبیر هم تمام شود. و بهتر آن است که دست‌ها از گوش‌ها نگذرد و انگشتان دست‌ها به‌هم‌چسبیده و کف دست‌ها، روبه‌قبله باشد.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۶۵۷. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
