• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تمنا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تَمَنّا، تخلص چند شاعر پارسی‌گوی ایران و شبه‌قاره در سده‌های ۱۲ و ۱۳ق/ ۱۸ و ۱۹م می‌باشد.


تمنای شیرازی، ابوالحسـن (د ۱۱۱۸ق/۱۷۰۶م)، شـاعـر پارسی‌گوی ایران. از زندگانی او آگاهی چندانی در دست نیست؛ تنها می‌دانیم که از سادات دستغیب شیراز بود.
[۱] لکهنوی، آفتاب رای، ریاض العارفین، ج۱، ص۱۳۹، به کوشش حسام‌الدین راشدی، اسلام‌آباد، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۲م.
[۲] صبا، محمد مظفرحسین، تذکرۀ روز روشن، ج۱، ص۹۹، به کوشش محمدحسین رکن‌زاده آدمیت، تهران، ۱۳۴۳ش.
او معاصر و همنشین محمدعلی حزین
[۳] رکن‌زاده آدمیت، محمدحسین، دانشمندان و سخن‌سرایان فارس، ج۲، ص۴۸، تهران، ۱۳۳۸ش.
و از شاعران عهد شاه سلیمان صفوی (سل‌ ۱۰۷۷-۱۱۰۵ق)، و شاه سلطان حسین صفوی (سل‌ ۱۱۰۵-۱۱۴۰ق) به‌شمار می‌رفت.
[۴] آذربیگدلی، لطفعلی، آتشکده، ص۲۶۹، بمبئی، ۱۲۷۷ق.

برخی از تذکره‌نویسان، تمنای شیرازی و تسلی شیرازی را یک تن پنداشته، و شرح احوال آن دو را با هم آمیخته‌اند،
[۵] نصرآبادی، محمدطاهر، تذکره، ج۱، ص۱۸۷- ۱۸۸، به کوشش وحید دستگردی، تهران، ۱۳۶۱ش.
[۶] خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ذیل تمنا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
[۷] خیام‌پور، عبدالرسول، فرهنگ سخنوران، ج۱، ص۱۹۲، تهران، ۱۳۶۸ش.
در حالی که داور از نوادگان تمنا، به این موضوع اشاره‌ای نکرده است
[۸] داور، محمدمفید، مرآت الفصاحه، ج۱، ص۱۱۸، به کوشش محمود طاووسی، شیراز، ۱۳۷۱ش.
[۹] داور، محمدمفید، مرآت الفصاحه، ج۱، ص۱۲۱-۱۲۳، به کوشش محمود طاووسی، شیراز، ۱۳۷۱ش.
و مصحح مرآت الفصاحه نیز این مطلب را رد کرده، و بعید دانسته است که داور دربارۀ فامیل نَسَبی خود اشتباه کرده باشد.
[۱۰] طاووسی، محمود، تعلیقات بر مرآت الفصاحه (نک‌ : هم‌، ج۱، ص۱۲۲، داور).

از تمنا دیوانی مشتمل بر حدود ۱۰ هزار بیت باقی‌مانده است.
[۱۱] حزین، محمدعلی، تذکرةالمعاصرین، ج۱، ص۲۸۳، به کوشش معصومه سالک، تهران، ۱۳۷۵ش.
[۱۲] معصوم علیشاه، محمد‌معصوم، طرائق الحقائق، ج۳، ص۳۳۲، به کوشش محمدجعفر محجوب، تهران، ۱۳۴۵ش.


تمنای کابلی، محمدعلی (د ۱۱۶۰ق/۱۷۴۷م)، شاعر پارسی‌گوی ایرانی‌تبار. اصلش از کرمان بود،
[۱۳] خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
[۱۴] واله داغستانی، علیقلی، ریاض الشعرا، ذیل تمنا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
اما در کابل متولد شد. او با علی مردان‌خان، ولایت‌دار قندهار، در زمان پادشاهی شاه صفی‌الدین صفوی (سل‌ ۱۰۳۸-۱۰۵۲ق) نسبت داشت
[۱۵] واله داغستانی، علیقلی، ریاض الشعرا، ذیل تمنا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
[۱۶] فرخ‌آبادی، عبدالغنی، تذکرةالشعرا، ج۱، ص۳۳، به کوشش محمد مقتدی خان شروانی، علیگره، ۱۹۱۶م.
و در کابل سال‌ها شاگرد عبداللطیف تنها (د ۱۱۱۶ق) بود.
[۱۷] خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
[۱۸] صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۹۵، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
وی از سوی فرخ سیر (حک‌ ۱۱۲۴- ۱۱۳۱ق) مأمور به نثر در آوردن شاهنامه شد،
[۱۹] اخلاص، کشن چند، همیشه بهار، ج۱، ص۴۸، به کوشش وحید قریشی، کراچی، ۱۹۷۳م.
[۲۰] سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، ج۳، ص۱۶۷۰، استانبول، ۱۳۰۸ق.
اما کار خود را به پایان نرساند و همراه با عبداللطیف به هند کوچ کرد.
[۲۱] صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۹۵، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
در مرشدآباد به خدمت علی وردی‌خان مهابت جنگ، فرماندار بنگال، رسید و در زمرۀ ندیمان وی درآمد، تا این‌که از جانب او به خطاب «خانی» نایل شد و مرتبه‌ای بلند یافت.
[۲۲] خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
[۲۳] عظیم‌آبادی، حسین‌قلی، تذکرۀ نشتر عشق، به کوشش اصغر جانفدا، دوشنبه، ۱۹۸۱م.
تمنا سرانجام در عهد محمدشاه (سل‌ ۱۱۳۱-۱۱۶۱ق) در بنگال درگذشت.
[۲۴] خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
به نوشتۀ خوشگو
[۲۵] خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
وی «شاعر کهنه» بود و دعوی زبان‌دانی داشت، اما اکثر مردم تهمت انتحال بر او می‌زدند.
آثار: دیوان اشعار،
[۲۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۹، ص۱۷۷.    
که ابراهیم خلیل‌خان،
[۲۷] خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
آن را مختصر می‌داند. همچنین یک مثنوی و اثری تاریخی در شرح احوال فرخ سیر پادشاه
[۲۸] خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
که از آن‌ها جز ابیاتی پراکنده در تذکره‌ها نشانی باقی نمانده است.

تمنای عظیم‌آبادی، محمدعلی (د ۱۲۳۲ق/۱۸۱۷م)، شاعر پارسی‌گوی شبه‌قاره، مشهور به تمنای هندی.
[۲۹] دیوان‌بیگی، احمد، حدیقةالشعراء، ج۱، ص۳۴۱، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.
وی نزد پـدرش عبدالله تـأیید (که از فـاضـلان زمان خود بود) به دانش‌آموزی پرداخت.
[۳۰] علی، حسن‌خان، صبح گلشن، ج۱، ص۹۱، به کوشش عبدالمجید بهوپالی، کلکته، ۱۲۹۵ق.
او پس از مرگ پدرش، ریاض المنشآت وی را در دو «روضه» گردآوری کرد که شامل این مطالب بود: ۱. مکتوباتی که از سوی نواب علی ابراهیم‌خان به شاهزادگان و امیران و دیگران نوشته شده است؛ ۲. مراسلاتی که نواب‌علی ابراهیم‌خان خود، به امیران و دوستانش نوشته است.
[۳۱] منزوی، احمد، خطی مشترک، ج۵، ص۳۳۹-۳۴۰.

تمنا در عظیم‌آباد و کانپور با حسین‌قلی‌خان عظیم‌آبادی، صاحب تذکرۀ نشتر عشق، مراوده داشت.
[۳۲] علی، حسن‌خان، صبح گلشن، ج۱، ص۷۹، به کوشش عبدالمجید بهوپالی، کلکته، ۱۲۹۵ق.
[۳۳] عظیم‌آبادی، حسین‌قلی، تذکرۀ نشتر عشق، ج۱، ص۲۸۱، به کوشش اصغر جانفدا، دوشنبه، ۱۹۸۱م.
از او دیوان شعری در دو هزار بیت باقی‌ مانده است.
[۳۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۹، ص۱۷۷.    
[۳۵] دیوان‌بیگی، احمد، حدیقةالشعراء، ج۱، ص۳۴۱، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.


تمنای مرادآبادی، محمدحسین، شاعر پارسی‌گوی شبه‌قاره در سدۀ ۱۳ق/ ۱۹م. وی در مرادآباد به دنیا آمد. او شاگرد مهدی‌علی زکی بود، اما از درس اسدالله غالب دهلوی نیز بهره‌مند شد.
[۳۶] صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۱۰۰، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
وی از جملۀ آخرین شاعران نامدار هند و استادِ بهادرشاه (پادشاه دهلی) بود. تمنا به حیدرآباد دکن رفت و مدتی در آن‌جا به‌سر برد، و در راه بـازگشت بـه وطـن، در بـهـوپـال (از سـرحـدات دکـن) بـا محمدصدیق حسن‌خان، نویسندۀ تذکرۀ شمع انجمن دیدار کرد؛ دیداری که به همنشینی و مکاتبه انجامید.
[۳۷] صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۱۰۰، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
او باقی عمر خود را در مرادآباد به گوشه‌نشینی گذراند.
[۳۸] صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۱۰۰، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.

آثـار: ۱. قصاید تمنا، که در مرادآباد (۱۲۹۵ق/ ۱۸۷۸م) چاپ سنگی شده است؛ ۲. گل رعنا، به شعر فارسی ـ هندوستانی که در مرادآباد (۱۲۹۷ق/۱۸۸۰م) چاپ سنگی شده است؛ ۳. بدیع الصرف، در دستور زبان، (چ مدرس، ۱۲۶۶ق/ ۱۸۴۹م) که آن را برای آموزش محمد عبدالحفیظ، نوۀ محمد حفیظ‌الله‌خان بهادر یار جنگ نگاشت. این کتاب شامل مقدمه، ۱۱ باب و خاتمه است. مقدمه در تعریف صرف و موضوع و اشتقاق و اسم‌های صفات، و باب‌های یازده‌گانه در اقسام فعل و اشتقاق آن است.
[۳۹] نوشاهی، عارف، فهرست نسخه‌های خطی فارسی موزۀ ملی پاکستان، ج۱، ص۳۵۴، اسلام‌آباد، ۱۳۶۲ش.
[۴۰] منزوی، احمد، خطی مشترک، ج۱۳، ص۲۶۳۶-۲۶۳۷.


تمنای سندیلوی، محمدعابد علی (د ۱۲۹۰ق/۱۸۷۳م)، شاعر پارسی‌گوی شبه‌قاره. از شرح احوال او آگاهی چندانی در دست نیست. وی از قصبۀ سندیلۀ سند،
[۴۱] علی، حسن‌خان، صبح گلشن، ج۱، ص۹۲، به کوشش عبدالمجید بهوپالی، کلکته، ۱۲۹۵ق.
[۴۲] مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۱، ص۳۵۰، تبریز، ۱۲۶۹ش.    
و مردی باسواد و فرهیخته بود.
[۴۳] دیوان‌بیگی، احمد، حدیقةالشعراء، ج۱، ص۳۴۱، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.
دیوانی مرتب
[۴۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۹، ص۱۷۶.    
و قصایدی بلیغ دارد
[۴۵] مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۱، ص۳۵۰، تبریز، ۱۲۶۹ش.    
[۴۶] سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، ج۳، ص۱۶۶۹، استانبول، ۱۳۰۸ق.
که بیش‌تر آن‌ها در مدح ائمه اطهار (علیهم‌السلام) است.
[۴۷] دیوان‌بیگی، احمد، حدیقةالشعراء، ج۱، ص۳۴۱، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.


در تذکره‌ها، از شاعران دیگری نیز با تخلص تمنا یاد شده است؛ ازجمله تمنای شاه‌جهان آبادی و تمنای یزدی که از شرح احوال و آثار آنان آگاهی کافی در دست نیست و اشعارشان به‌طور پراکنده در برخی تذکره‌ها نقل شده است.
[۴۸] علی، حسن‌خان، صبح گلشن، ج۱، ص۹۵، به کوشش عبدالمجید بهوپالی، کلکته، ۱۲۹۵ق.
[۴۹] دیوان‌بیگی، احمد، حدیقةالشعراء، ج۱، ص۳۴۱-۳۴۲، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.


(۱) آذربیگدلی، لطفعلی، آتشکده، بمبئی، ۱۲۷۷ق.
(۲) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة.
(۳) اخلاص، کشن چند، همیشه بهار، به کوشش وحید قریشی، کراچی، ۱۹۷۳م.
(۴) حزین، محمدعلی، تذکرة المعاصرین، به کوشش معصومه سالک، تهران، ۱۳۷۵ش.
(۵) خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
(۶) خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
(۷) خیام‌پور، عبدالرسول، فرهنگ سخنوران، تهران، ۱۳۶۸ش.
(۸) داور، محمدمفید، مرآت الفصاحه، به کوشش محمود طاووسی، شیراز، ۱۳۷۱ش.
(۹) دیوان‌بیگی، احمد، حدیقة الشعراء، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.
(۱۰) رکن‌زاده آدمیت، محمدحسین، دانشمندان و سخن‌سرایان فارس، تهران، ۱۳۳۸ش.
(۱۱) سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، استانبول، ۱۳۰۸ق.
(۱۲) صبا، محمد مظفرحسین، تذکرۀ روز روشن، به کوشش محمدحسین رکن‌زاده آدمیت، تهران، ۱۳۴۳ش.
(۱۳) صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
(۱۴) طاووسی، محمود، تعلیقات بر مرآت الفصاحه (نک‌ : هم‌، داور).
(۱۵) عظیم‌آبادی، حسین‌قلی، تذکرۀ نشتر عشق، به کوشش اصغر جانفدا، دوشنبه، ۱۹۸۱م.
(۱۶) علی، حسن‌خان، صبح گلشن، به کوشش عبدالمجید بهوپالی، کلکته، ۱۲۹۵ق.
(۱۷) فرخ‌آبادی، عبدالغنی، تذکرة الشعرا، به کوشش محمد مقتدی خان شروانی، علیگره، ۱۹۱۶م.
(۱۸) لکهنوی، آفتاب رای، ریاض العارفین، به کوشش حسام‌الدین راشدی، اسلام‌آباد، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۲م.
(۱۹) مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، تبریز، ۱۲۶۹ش.
(۲۰) معصوم علیشاه، محمد‌معصوم، طرائق الحقائق، به کوشش محمدجعفر محجوب، تهران، ۱۳۴۵ش.
(۲۱) منزوی، احمد، خطی مشترک.
(۲۲) نصرآبادی، محمدطاهر، تذکره، به کوشش وحید دستگردی، تهران، ۱۳۶۱ش.
(۲۳) نوشاهی، عارف، فهرست نسخه‌های خطی فارسی موزۀ ملی پاکستان، اسلام‌آباد، ۱۳۶۲ش.
(۲۴) واله داغستانی، علیقلی، ریاض الشعرا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.

۱. ↑ لکهنوی، آفتاب رای، ریاض العارفین، ج۱، ص۱۳۹، به کوشش حسام‌الدین راشدی، اسلام‌آباد، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۲م.
۲. ↑ صبا، محمد مظفرحسین، تذکرۀ روز روشن، ج۱، ص۹۹، به کوشش محمدحسین رکن‌زاده آدمیت، تهران، ۱۳۴۳ش.
۳. ↑ رکن‌زاده آدمیت، محمدحسین، دانشمندان و سخن‌سرایان فارس، ج۲، ص۴۸، تهران، ۱۳۳۸ش.
۴. ↑ آذربیگدلی، لطفعلی، آتشکده، ص۲۶۹، بمبئی، ۱۲۷۷ق.
۵. ↑ نصرآبادی، محمدطاهر، تذکره، ج۱، ص۱۸۷- ۱۸۸، به کوشش وحید دستگردی، تهران، ۱۳۶۱ش.
۶. ↑ خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ذیل تمنا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۷. ↑ خیام‌پور، عبدالرسول، فرهنگ سخنوران، ج۱، ص۱۹۲، تهران، ۱۳۶۸ش.
۸. ↑ داور، محمدمفید، مرآت الفصاحه، ج۱، ص۱۱۸، به کوشش محمود طاووسی، شیراز، ۱۳۷۱ش.
۹. ↑ داور، محمدمفید، مرآت الفصاحه، ج۱، ص۱۲۱-۱۲۳، به کوشش محمود طاووسی، شیراز، ۱۳۷۱ش.
۱۰. ↑ طاووسی، محمود، تعلیقات بر مرآت الفصاحه (نک‌ : هم‌، ج۱، ص۱۲۲، داور).
۱۱. ↑ حزین، محمدعلی، تذکرةالمعاصرین، ج۱، ص۲۸۳، به کوشش معصومه سالک، تهران، ۱۳۷۵ش.
۱۲. ↑ معصوم علیشاه، محمد‌معصوم، طرائق الحقائق، ج۳، ص۳۳۲، به کوشش محمدجعفر محجوب، تهران، ۱۳۴۵ش.
۱۳. ↑ خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
۱۴. ↑ واله داغستانی، علیقلی، ریاض الشعرا، ذیل تمنا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۱۵. ↑ واله داغستانی، علیقلی، ریاض الشعرا، ذیل تمنا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۱۶. ↑ فرخ‌آبادی، عبدالغنی، تذکرةالشعرا، ج۱، ص۳۳، به کوشش محمد مقتدی خان شروانی، علیگره، ۱۹۱۶م.
۱۷. ↑ خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۱۸. ↑ صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۹۵، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
۱۹. ↑ اخلاص، کشن چند، همیشه بهار، ج۱، ص۴۸، به کوشش وحید قریشی، کراچی، ۱۹۷۳م.
۲۰. ↑ سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، ج۳، ص۱۶۷۰، استانبول، ۱۳۰۸ق.
۲۱. ↑ صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۹۵، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
۲۲. ↑ خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۲۳. ↑ عظیم‌آبادی، حسین‌قلی، تذکرۀ نشتر عشق، به کوشش اصغر جانفدا، دوشنبه، ۱۹۸۱م.
۲۴. ↑ خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
۲۵. ↑ خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۲۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۹، ص۱۷۷.    
۲۷. ↑ خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
۲۸. ↑ خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
۲۹. ↑ دیوان‌بیگی، احمد، حدیقةالشعراء، ج۱، ص۳۴۱، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.
۳۰. ↑ علی، حسن‌خان، صبح گلشن، ج۱، ص۹۱، به کوشش عبدالمجید بهوپالی، کلکته، ۱۲۹۵ق.
۳۱. ↑ منزوی، احمد، خطی مشترک، ج۵، ص۳۳۹-۳۴۰.
۳۲. ↑ علی، حسن‌خان، صبح گلشن، ج۱، ص۷۹، به کوشش عبدالمجید بهوپالی، کلکته، ۱۲۹۵ق.
۳۳. ↑ عظیم‌آبادی، حسین‌قلی، تذکرۀ نشتر عشق، ج۱، ص۲۸۱، به کوشش اصغر جانفدا، دوشنبه، ۱۹۸۱م.
۳۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۹، ص۱۷۷.    
۳۵. ↑ دیوان‌بیگی، احمد، حدیقةالشعراء، ج۱، ص۳۴۱، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.
۳۶. ↑ صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۱۰۰، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
۳۷. ↑ صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۱۰۰، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
۳۸. ↑ صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۱۰۰، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
۳۹. ↑ نوشاهی، عارف، فهرست نسخه‌های خطی فارسی موزۀ ملی پاکستان، ج۱، ص۳۵۴، اسلام‌آباد، ۱۳۶۲ش.
۴۰. ↑ منزوی، احمد، خطی مشترک، ج۱۳، ص۲۶۳۶-۲۶۳۷.
۴۱. ↑ علی، حسن‌خان، صبح گلشن، ج۱، ص۹۲، به کوشش عبدالمجید بهوپالی، کلکته، ۱۲۹۵ق.
۴۲. ↑ مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۱، ص۳۵۰، تبریز، ۱۲۶۹ش.    
۴۳. ↑ دیوان‌بیگی، احمد، حدیقةالشعراء، ج۱، ص۳۴۱، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.
۴۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۹، ص۱۷۶.    
۴۵. ↑ مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۱، ص۳۵۰، تبریز، ۱۲۶۹ش.    
۴۶. ↑ سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، ج۳، ص۱۶۶۹، استانبول، ۱۳۰۸ق.
۴۷. ↑ دیوان‌بیگی، احمد، حدیقةالشعراء، ج۱، ص۳۴۱، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.
۴۸. ↑ علی، حسن‌خان، صبح گلشن، ج۱، ص۹۵، به کوشش عبدالمجید بهوپالی، کلکته، ۱۲۹۵ق.
۴۹. ↑ دیوان‌بیگی، احمد، حدیقةالشعراء، ج۱، ص۳۴۱-۳۴۲، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۴ش.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «تمنا»، شماره۶۰۹۰.    

رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
جعبه ابزار