تلخیص الخلاف و خلاصة الاختلاف (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تلخیص الخلاف نام‌های دیگر خلاصة الاختلاف- منتخب الخلاف مؤلف شیخ
مفلح بن حسین صیمری (متوفی حدود ۹۰۰ ق).
این کتاب خلاصه کتاب
الخلاف فی الاحکام یا
مسائل الخلاف شیخ طوسی قده (م ۴۶۰ ق) است.
تلخیص الخلاف در دو مجلد چاپ شده است. جلد اول از کتاب
الطهارة تا کتاب الطهارة و جلد دوم از کتاب الفرائض تا کتاب
قضاء و
شهادات را در بردارد در پایان نیز کتاب
العتق و توابع آن ذکر شده است.
وی در ابتدای هر
مسئله که
اجماع فرقه امامیة بوده است علامت (ج) گذاشته است و می‌نویسد: ثم رایت ان اعلم علی
رؤوس المسائل التی اجمع علیها الفرقة علامة (ج) استظهارا فی التنبیه علیه و الاشارة الیه، هذا بعد ان فکرت و دبرت و قدمت و اخرت
مؤلف در پایان کتاب در صفحه ۶۰۹ در مورد حذف بعضی از روایات می‌نویسد: و ترکت ما اورده فی کتاب الصلاة من الاخبار الواردة من طرق الخاصة لانه لم یجر فی باقی الکتب الی آخر الکتاب علی تلک العادة، و هی مذکورة مشهورة فی مواضعها من الکتب المختصة بالاخبار مثل تهذیب الاحکام، و الاستبصار، و اسقطت من مودعات کتبه
المسائل المعادة، و من اثناء
مسائله زیادات تعد من باب التطویل و الاسهاب، اذ تستعنی عن ذکرها افهام ذوی الالباب لتناسب جمیع ابواب الکتاب.
اگر چه در موارد زیادی مؤلف به
مسائل فقهی نظم بخشیده و جایگاه مدونی را برای آنان انتخاب نموده است اما به علت اختصار و ایجازی که در مطالب کتاب ایجاد کرده است نقایصی را نیز بوجود آورده که به بعضی اشاره می‌شود.
در موارد زیادی بسیاری از
روایات و ادله و مستندات و براهین امامیه در فتاوای فقهی آنان و همینطور ادله
اصول فقه و نظائر آن حذف شده و مؤلف صرفا به ذکر نظر امامیه پرداخته است که موجب ضعیف نشان دادن ادله و براهین آنان شده است.
از طرف دیگر وی گاهی به تغییر محل
مسائل فقهی اکتفا نکرده است بلکه در همان حال دلائلی از
آیات قرآن کریم و روایات را حذف نموده است که این موجب سردرگمی خواننده برای انطباق
مسائل کتاب با کتاب الخلاف شیخ می‌شود.
بر خلاف آنچه در مقدمه کتاب آمده است که، فکل مسالة عول فیها علی اجماع الفرقة لم اذکر استدلاله الا اذا اقترن بذلک الاجماع فی سواه مما ارید ذکراه فاذکره و ایاه، در بسیاری از
مسائل که شیخ طوسی ادله‌ای را علاوه بر اجماع ذکر کرده حذف شده است.
این کتاب در سه جلد توسط کتابخانه آیة الله
مرعشی در سال ۱۴۰۸ ق چاپ شده است و نسخه‌ای از آن در کتابخانه حسینیه در
نجف اشرف موجود است.
الذریعة، ج۴، ص۴۲۲.
طبقات اعلام الشیعة، بخش علمای
قرن نهم، ص۱۳۸.
ریاض العلماء، ج۵، ص۲۱۵.
اعیان الشیعة، ج۱۰، ص۱۳۳.
مفلح بن حسین صیمری
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
