تقسیم‌بندی گناهان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اصل تقسیم‌بندی گناهان به کبیره و
صغیره از قرآن سرچشمه گرفته است.
اصل تقسیم‌بندی گناهان به کبیره و
صغیره از
قرآن سرچشمه گرفته است.
چنان‌که در آیاتی به آن اشاره شده است:
«
ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیئاتکم و ندخلکم مدخلا کریما »؛
اگر از
گناهان بزرگی که از آن(ها) نهی شده‌اید دوری گزینید، بدی‌های شما را از شما می‌زداییم، و شما را در جایگاهی ارجمند درمی‌آوریم.
«
و الذین یجتنبون کبائر الاثم و الفواحش و اذا ما غضبوا هم یغفرون »؛
و کسانی که از گناهان بزرگ و زشت‌کاری‌ها خود را به دور می‌دارند و چون به
خشم درمی‌آیند، درمی‌گذرند.
«
الذین یجتنبون کبائر الاثم و الفواحش الا اللمم ان ربک واسع المغفرة هو اعلم بکم اذ انشاکم من الارض و اذ انتم اجنة فی بطون امهاتکم فلا تزکوا انفسکم هو اعلم بمن اتقی »؛
آنان که از گناهان بزرگ و زشت‌کاری‌ها ـ جز لغزش‌های کوچک ـ خودداری می‌ورزند، پروردگارت (نسبت به آن‌ها) فراخ
آمرزش است. وی از آن دم که شما را از
زمین پدید آورد و از همان‌گاه که در شکم‌های مادرانتان (در زهدان) نهفته بودید به (حال) شما داناتر است، پس خودتان را پاک مشمارید. او به (حال) کسی که
پرهیزکاری نموده داناتر است.
بعدها در
روایات نیز مصادیق هر کدام از
گناهان کبیره و صغیره مشخص شده است.
مانند این‌که در روایتی چنین می‌خوانیم:
عبید بن زراره می‌گوید: در مورد
گناهان کبیره، نظر
امام صادق (علیه‌السلام) را جویا شدم. ایشان فرمود که در نوشته‌های
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) هفت گناه کبیره ثبت شده است: «
کفر به پروردگار، آدم‌کشی، آنچه به
عاق والدین بینجامد،
رباخواری، تصرف ظالمانه در
اموال یتیمان، فرار از
جنگ و بازگشتن از
هجرت». عبید گوید که پرسیدم: آیا این‌ها
گناهان کبیره‌اند؟ فرمود: «بلی!»... .
گناه بر دو قسم است:
صغیره و کبیره.
و اما گناهان کبیره، هر معصیتی است که نسبت به آن وعده به آتش یا عقاب داده شده است، یا شدیداً با آن برخورد شده است، یا دلیلی دلالت می‌کند که آن گناه از بعضی از کبایر بزرگ‌تر یا مانند آن است، یا
عقل حکم می‌کند که کبیره است، یا در اذهان اهل شریعت و تدیّن چنین است، یا نصّی (آیه و روایتی) وارد شده که کبیره است.
گناهان کبیره زیاد است، از جمله: مایوس شدن از رحمت خدا، ایمن شدن از مکر او، دروغ بستن بر خدا و
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اوصیای او (علیهم‌السّلام)، کشتن نفسی که خدا کشتن آن را حرام کرده، مگر آنکه به حق باشد، عاق والدین، خوردن مال یتیم از روی ظلم، نسبت زنا به زن پاک‌دامن دادن، فرار از میدان جنگ، قطع رحم، سحر، زنا، لواط، دزدی، قسم دروغ، کتمان شهادت، شهادت ناحق، شکستن عهد، حیف‌ومیل در وصیت، شرب خمر، خوردن ربا، خوردن مال باطل، قماربازی، خوردن مردار و خون و گوشت خوک و (گوشت) هرچه که برای غیر خدا کشته شده است بدون آنکه ضرورتی باشد، کم‌فروشی، تعرّب (به جاهلیت برگشتن) بعد از هجرت، کمک به ستمکاران، تکیه نمودن بر آن‌ها، حبس نمودن حقوق بدون عذر، دروغ، تکبّر، اسراف، تبذیر، خیانت، غیبت، سخن‌چینی، اشتغال به آلات لهوولعب، سبک شمردن حج، ترک نماز، جلوگیری از زکات و اصرار بر انجام (صغایر گناهان کوچک). و اما برای خدا شریک قراردادن و انکار نمودن آنچه که خداوند نازل فرموده و محاربه و جنگ با اولیای خدا از اکبر کبایر و از هر گناه کبیره‌ای بزرگ‌تر است، لکن آن‌ها را جزء کبایری شمردن که اجتناب از آن‌ها در عدالت معتبر است، مسامحه است.
اصرار بر گناهان
صغیره که موجب کبیره شدن آن می‌گردد، عبارت است از ادامه و
ملازمت بر معصیت بدون فاصله شدن
توبه. و بعید نیست که بعد از انجام گناه
صغیره، تصمیم بر انجام مجدّد آن، از قبیل اصرار بر
صغیره باشد، اگرچه آن را انجام ندهد، خصوصاً اگر تصمیم او بر انجام آن، در حال ارتکاب معصیت اول باشد. البته ظاهر این است که بعد از انجام گناه
صغیره، به‌مجرداینکه توبه نکند و تصمیم بر انجام مجدّد آن هم نداشته باشد، اصرار بر
صغیره، تحقّق پیدا نکند.
•
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «تقسیم‌بندی گناهان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۲۲. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
