تفویف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تفویف، استفاده از
فنون بدیعی مختلف در
جملات متوالی مستقل با تساوی
جمله‌ها در وزن است.
یکی از
اسلوب‌های بدیعی قرآن "تفویف" است؛ یعنی گوینده در
کلام خود
مفاهیم گوناگونی مانند
مدح،
وصف و
فنون دیگر را بیاورد و هر کدام از فنون را در
جمله‌ای مستقل بگنجاند؛ به
شرط این که در وزن با یکدیگر مساوی باشند و در
سجع از همدیگر جدا شوند.
"تفویف" در
جمله‌های بلند، متوسط و کوتاه واقع می‌شود.
مثال
جمله طولانی،
نقل سخن
ابراهیم خلیل علیه‌السّلام است که می‌فرماید: (الذی خلقنی فهو یهدین والذی هو یطعمنی ویسقین واذا مرضت فهو یشفین والذی یمیتنی ثم یحیین)؛ "آن کس که مرا آفریده و همو راهنماییم می‌کند و آن کس که او به من
خوراک می‌دهد و سیرابم می‌گرداند و چون
بیمار شوم او مرا
درمان می‌بخشد و آن کس که مرا می‌میراند و سپس زنده‌ام می‌گرداند
".
در این آیه، محاسن بدیعی فراوانی به کار رفته که یکی از آن‌ها "مناسبت" است که در "خلقنی" و "یطعمنی" وجود دارد و نیز "تنکیت" که در
آیه (و اذا مرضت) هست؛ زیرا حضرت ابراهیم، افعال خیر را از خدای متعال و فعل
شر را از آن خود می‌داند؛ و این بالاترین درجه
ادب است.
مثال
جمله متوسط: (تولج اللیل فی النهار وتولج النهار فی اللیل وتخرج الحی من المیت وتخرج المیت من الحی)؛ "
شب را به
روز در می‌آوری و روز را به شب در می‌آوری و
زنده را از
مرده بیرون می‌آوری و مرده را از زنده خارج می‌سازی".
در این آیه،
محاسن بدیعی از
جمله مطابقت، عکس و تبدیل تحقق یافته است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفویف».
