تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الخمس و الانفال (لنکرانی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب « تفصيل الشريعة فى شرح تحريرالوسيلة: الخمس والأنفال و رسالة فى الخمس» تأليف
آیت الله محمد فاضل لنکرانی است كه در آن به شرح ديدگاه‌هاى
امام خمینی در باب خمسِ از كتاب
تحریرالوسیله پرداخته و همچنين تقرير دروس خارج
فقه آیت الله بروجردی در مبحث
خمس را به آن ضميمه كرده است. اين نوشتار توسط مركز فقهى
ائمه اطهار علیهم السلام مورد تحقيق قرار گرفته است.
مرجع عاليقدر حضرت آيت الله العظمى حاج
شیخ محمد فاضل لنکرانی در سال ۱۳۱۰ ديده به جهان گشود. از آنجا كه عشق، راهنماى استاد، و شور و علاقه، چراغ راهش بود، تحصيلات دينى او با سرعتى بسيار پيش مى‌رفت، به طورى كه دوره‌هاى ادبيات و سطوح را كه معمولا طلّاب ديگر در مدت ۸ يا ۹ سال به پايان مى‌بردند، وى تنها در مدت ۶ سال سپرى كرد، از اين رو هنگامى كه درست ۱۹ سال از سنين عمر را پشت سر نهاده بود، وارد آخرين مرحله تحصيلات حوزه يعنى
درس خارج گرديد.
در سال‌هاى جوانى حدود ۱۱ سال در درس مرحوم
آیت الله بروجردی و حدود ۹ سال نيز مجموعاً در درس‌هاى
فقه و اصول
امام خمینی ( قدس سره) شركت داشت . ایشان در كنار درس‌هاى فقه و
اصول ، چند سال از عمر پرثمرش را نيز در درس‌هاى
فلسفه و
حکمت گذرانيد. در اين رشته استاد او، بزرگ مرد تفسير، استاد كم نظير، مرحوم
علامه طباطبایی بود كه وى در محضر پربارش طىّ سال ها، قسمتى از مباحث
منظومه سبزواری و سپس كتاب
اسفار ملا صدرای شیرازی را تعليم گرفت. البته در كنار همه اينها در مباحث ديگرى چون بحث‌هاى مسائل عقيدتى و نيز مباحثى در درس
اخلاق شركت مى‌كرد و از استادان ديگرى هم به طور پراكنده بهره گيرى و كسب فيض مى‌نمود. ایشان در سن سی سالگی به درجه اجتهاد رسیدند . نکته‌ای دیگر که در زندگی استاد جلب توجه می‌کند، این است که از نخستین سال‌های جوانی، همواره تحصیل و تدریس به موازات یکدیگر در زندگی اش جریان داشته است، در آن سال‌های ۱۵- ۱۶ سالگی عده شاگردانش غالبا به ۷۰- ۸۰ نفر می‌رسید و هنگامی که به ۱۹ سالگی رسید، دیگر جلسات درسش آن قدر گسترش یافته بود که بیشتر اوقات صدها نفر در محضر درس وی حاضر می‌شدند، تا جایی که وقتی به تدریس
کفایة الاصول (آخرین کتاب سطح عالی و دشوارترین کتاب آن دوره) می‌پرداخت قریب ۶۰۰- ۷۰۰ نفر پای درسش می‌نشستند . حضرت آيةالله العظمي فاضل، روز شنبه ۲۶ خرداد ماه ۱۳۸۶ در سن ۷۶ سالگي دعوت حق را لبيك گفت. خداوند او را با اولياء الله محشور كند انشاء الله .
کتاب از دو بخش اصلى و يك ضميمه تركيب يافته است. در بخش اول و دوم مباحث خمس و
انفال از ديدگاه مصنف مورد بررسى فقهى و استدلالى قرار گرفته و در ضميمه تقريرات درس خارج فقه
آیت الله بروجردی در مبحث خمس ارائه شده است. در ابتداى صفحات، متن
تحریرالوسیله و در پائين صفحه شرح و توضيح اين مباحث درج گرديده است.
در ابتداى كتاب به ادله وجوب
خمس در آيات و روايات
اشاره شده;
سپس
موارد وجوب خمس مانند غنايم جنگى، معادن، گنج، غواصى، مقدار مازاد مصرف ساليانه، مال حلال مخلوط به حرام و زمينى كه فرد ذمى از شخص
مسلمان خريدارى مى‌كند، به طور تفصيلى بررسى مى‌شود.
در همين رابطه نگارنده به بحث درباره شرايط تعلق خمس به موارد فوق الذكر پرداخته است. در ادامه، به شرايط كسانى كه مستحق گرفتن خمس هستند و كيفيت تقسيم آن اشاره نموده و براى خمس سهم‌هايى مانند
سهم سادات ، سهم امام عليه السلام، سهم فقرا، در راه ماندگان، يتيمان و مساكين در نظر گرفته و كيفيت خرج كردن سهم مبارك
امام معصوم عليه السلام توسط فقها در
عصر غیبت را بررسى كرده است.
بخش بعدى كتاب
اختصاص به انفال و مصاديق آن دارد و در آن مواردى مانند
اراضى مفتوحة عنوة،
اراضی موات ، زمين‌هاى بدون صاحب، درياها، نهرها، جنگل‌ها، كوه‌ها و عوايد حاصل از آنها، غنايم جنگى( در جنگى كه به اذن امام معصوم صورت نگرفته باشد)،
ارث كسى كه وارث ندارد و ساير موارد
انفال مورد بحث قرار گرفته و كيفيت مصرف اين قبيل از اموال بررسى گرديده است.
در بخش پايانى، تقريرات درس خارج
فقه آيت الله بروجردى در باب خمس ارائه گرديده و تقريباً همان مباحث مربوط به خمس يعنى ادله وجوب خمس و موارد وجوب آن و مستحقين اموال خمس و كيفيت هزينه كردن و سرپرستى خمس در عصر غيبت تبيين مى‌گردد.
در پايان فهرست منابع و مصادر و فهرست تفصيلى موضوعات درج گرديده است.
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
