• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تفسیر کبیر ابن متوج (جمال‌الدین احمد)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تفسیر کبیر ابن متوج اثـر جمال الدین ابوناصر احمد (م ۸۲۰ ق) فرزند عبداللّه بن متوج بحرانی معروف به ابن متوج، از مفسران شیعه و مشاهیر علمای عصر خویش است.


شیخ آقابزرگ تهرانی در الذریعة می‌نویسد تفسیر مفسر را نبایستی با تفسیر شیخ فخرالدین احـمـد بـن عـبداللّه بن سعید بن متوج اشتباه کرد، علی رغم اینکه هر دو آنان در نام و اسم پدر و شهرت و نسبت به بحرین وجه اشتراک دارند و گاه اینگونه شباهت‌ها از نظر مشایخ و شاگردان و تصانیف پیدا می‌شود. نـسـخه‌ای از این تفسیر در کربلا در کتابخانه سید نصراللّه حائری معروف به مدرس الطف موجود بود که امروزه نزد احفاد او در کربلا می‌باشد.

شـیخ جمال الدین بن متوج دارای سه تفسیر دیگر می‌باشد:
۱) تفسیر صغیر ابن متوج، در یک جلد بـه زبان عربی است که با استفاده از روایات و اخبار ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) و احادیث خاندان عصمت و طهارت (علیهم‌السّلام) آیات قرآنی را تفسیر کرده است.
۲) الـنـاسـخ و الـمنسوخ، که ابتدا با تفسیر صغیر جمع بوده ولی بعدا آیات ناسخ و منسوخ را جدا کرده و آن را در یک جلد به زبان عربی و به شیوه روائی تدوین نموده است. و این تفسیر غیر از تفسیر ناسخ و منسوخ فخرالدین احمد بن عبداللّه ابن متوج می‌باشد. در الذریعه نسخه‌های متعددی از آن معرفی شده است.
۳) آیات الاحکام، که نام دیگر آن منهاج الهدایة فی تفسیر آیات الاحکام الخمسمائة می‌باشد. در این تفسیر که محققانه تالیف گردیده تبحر و فضل مؤلف آشکار شده است.
مفسر ۵۰۰ آیه از آیات تشریعی را بیان کرده و حکم فقهی آنها را ذکر نموده است. نسخه‌های متعددی از این تفسیر موجود می‌باشد.
[۱] امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، ج۳، ص۱۳.    
[۲] بلادی بحرانی، علی، انوار البدرین، ص۷۰.
[۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، الحقایق الراهنة، ج۳، ص۷.    
[۴] شیخ حرعاملی، محمدبن حسن، امل الامل، ج۲، ص۱۶.    
[۵] افندی، عبدالله بن عیسی، ریاض العلماء، ج۱، ص۴۳    .
[۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۴، ص۲۴۶.    
[۷] مامقانی، عبدالله، تـنـقیح المقال، ج۱، ص۶۵.
[۸] مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۹۴.
[۹] بحرانی، سلیمان، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ص۹۱.
[۱۰] بحرانی، یوسف، لـؤلـؤة البحرین، ۱۷۷.
[۱۱] الحلو، عامر، معجم الدراسات القرآنیة عند الشیعة الامامیة، ص۴.
[۱۲] شفیعی، محمد، مفسران شیعه، ص۱۰۹.


۱. ↑ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، ج۳، ص۱۳.    
۲. ↑ بلادی بحرانی، علی، انوار البدرین، ص۷۰.
۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، الحقایق الراهنة، ج۳، ص۷.    
۴. ↑ شیخ حرعاملی، محمدبن حسن، امل الامل، ج۲، ص۱۶.    
۵. ↑ افندی، عبدالله بن عیسی، ریاض العلماء، ج۱، ص۴۳    .
۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۴، ص۲۴۶.    
۷. ↑ مامقانی، عبدالله، تـنـقیح المقال، ج۱، ص۶۵.
۸. ↑ مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۹۴.
۹. ↑ بحرانی، سلیمان، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ص۹۱.
۱۰. ↑ بحرانی، یوسف، لـؤلـؤة البحرین، ۱۷۷.
۱۱. ↑ الحلو، عامر، معجم الدراسات القرآنیة عند الشیعة الامامیة، ص۴.
۱۲. ↑ شفیعی، محمد، مفسران شیعه، ص۱۰۹.


سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۵/۵.    


رده‌های این صفحه : تفاسیر روایی | تفسیرهای شیعه قرن 9 (قمری) | تفسیرهای قرآن (عربی) | کتاب شناسی تفسیر
جعبه ابزار