محاسن التأویل (قاسمی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![]()
تفسیر قاسمی (محاسن التاویل) اثر جمال‌الدین قاسمی عالم
سلفی شافعی اهل
دمشق و متبحر در فنون ادب و از شاگردان
شیخ محمد عبده است. محاسن التاویل از بهترین تفاسیر معاصر به‌شمار می‌رود و جامع آرای سلف و خلف و ماثور و معقول است. از ویژگی‌های این تفسیر، توجه به
اشارات علمی قرآن است.
تفسیر قاسمی (محاسن التاویل) نوشته جمال‌الدین ابوالفرج محمد بن محمد، معروف به قاسمی (متوفای ۱۳۳۲). وی در
دمشق متولد شد و در
فقه و
تفسیر و
حدیث شهرت یافت و از رهبران نهضت سیاسی ضد استعماری در منطقه شام بود. در محضر استاد
شیخ محمد عبده به آموختن پرداخت و
علم و سیاست را از وی فرا گرفت و در تفسیر خود از آنها بهره جست.
او در تفسیر خود به آرای علمای گذشته در فقه و تفسیر اهتمام و توجه کرد و با احتیاط به دستاوردهای علمی روز هم توجه نمود. به همین علت اثر وی، از بهترین تفاسیر معاصر به‌شمار می‌رود و جامع آرای سلف و خلف و ماثور و معقول (با سبکی بدیع و متقن و دقیق) است. او در تفسیر خود با تسلط و مهارت زیاد بر زبان روز، سخن گفته است و به‌همین جهت کتاب وی شهرت فراوانی یافت و مورد توجه همگان قرار گرفت.
از ویژگی‌های این تفسیر، توجه به اشارات علمی
قرآن است. نویسنده این تفسیر، معتقد است که قرآن در بردارنده اسرار علوم کائنات است و از همین‌رو در مقدمه تفسیر خود، فصلی را به بحث در مورد مسائل نجومی مطرح در قرآن اختصاص می‌دهد و مسائل مربوط به
آفرینش و تدبیر هستی را بررسی می‌کند و در پایان می‌گوید: از شفگتی‌های قرآن این است که چنین دقایقی علمی را که همه ملت‌ها از آن بی‌خبر بوده‌اند بیان می‌کند؛ چنانکه هیچ‌کس در هر زمان و با هر معلوماتی، در
ایمان به آن تردید نمی‌ورزد.
پس مردمان گذشته، متناسب با علوم خود این آیات را می‌فهمیدند؛ تا اینکه علم و دانش توانست پرده از حقایق آنها بردارد تا معنای صحیح آنها به‌خوبی فهمیده شود. پس این‌گونه آیات برای متاخرین معجزه است و این معجزات به‌تدریج (با پیشرفت علم) آشکار می‌گردد و هر‌اندازه علم و دانش توسعه یابد این حقیقت برای مردم روشن‌تر می‌گردد.
تالیف این تفسیر در سال ۱۳۲۹ پایان یافت.
معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ج۲، ص۴۹۴.
