تفسير القرآن الكريم (شبر)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تفسیر شبر تالیف
سید عبدالله شبر (۱۱۸۸- ۱۲۴۲ ق) است.
تفسیر الوجیز (الصغیر) دارای ۱۸۰۰۰ سطر است و مؤلف آن را در چهارم جمادی اولی ۱۲۳۹ ه. ق به پایان برده است و آن کوچک‌ترین تفسیر مؤلف است که از دو تفسیر الکبیر (
صفوة التفاسیر ) و الوسیط (
الجوهر الثمین فی تفسیر القرآن ) او تلخیص شده و در یک مجلد به زبان عربی و شیوه روایی می‌باشد. این تفسیر شامل تمام قرآن می‌باشد که به
شیوه مزجی نوشته شده است.
دکتر حامد حفنی داوود یکی از اساتید دانشکده زبان قاهره در مقدمه خود بر چاپ دوم (قاهره مکتبة النجاح ۱۳۸۵ ق ۱۹۶۵ م) می‌نویسد: مؤلف دقت بسیاری در معنا و
ایجاز در بیان عبارات را به کار گرفته است و این شیوه هم برای مبتدیان و هم برای محققان سودمند است، مبتدی از جهت سهولت بیان و محقق از جهت دقت و اصطلاحات تفصیلی آن بهره وافری می‌تواند ببرد، علاوه بر آن مؤلف محترم طبق وعده‌ای که در مقدمه تفسیر داده است از منابع وحی و
خاندان نبوت استفاده کرده و تفسیر خود را با علوم آن بزرگواران خصوصا
امام علی بن ابیطالب علیه‌السّلام و
امام جعفر صادق علیه‌السّلام اصالت بخشیده است.
سبک این تفسیر بسیار ساده و روان می‌باشد، پس از ذکر هر آیه توضیح مختصری در فهم و پیام آیه می‌آید، از این جهت می‌توان آن را با
تفسیر الجلالین مقایسه کرد. افزون بر اینکه برخی توضیحات تاریخی و
علوم قرآنی مفسر بسیار جالب و قابل توجه برای همگان است در این تفسیر جمع بین دقت نظر و اداء معنی و ایجاز شده است، برای متخصصین مفید است چون به ایجاز مطالب زیادی را مطرح کرده و با دقت و تامل می‌توان به آن رسید و برای مبتدئین مفید است چون با روشی آسان اما تحلیلی مطالب را عرضه می‌دارد.
دکتر حامد حفنی می‌نویسد: در مقایسه این تفسیر با
تفسیر الجلالین ، در ابتدای سوره حمد، مشاهده می‌کنید که از لحاظ لغوی و بیان معانی «الله»، «الرحمن» و «الرحیم»، تفسیر شبر، از قوت بیشتری برخوردار است.
در این تفسیر ضمن رعایت جلوه روائی، در شرح و تفسیر آیات از روش تفسیر قرآن به قرآن نیز بهره برده است.
. ذکر
اسباب النزول آیات نیز مورد توجه بوده و در موارد لزوم به آن می‌پردازد.
ایجاز در بیان مطالب، سبب نشده که مفسر، نظری به دیدگاهها و اقوال دیگر نداشته باشد و هر از گاهی به ذکر آن می‌پردازد.
مفسر محترم، متعرض
قرائات شده و در پاورقی کتاب به آنها اشاره دارد، در حقیقت در تفسیر خود، قرائت امام
حفص و قرائت غیر او را بیان کرده است.
۱) شیوه بیان که متناسب مبتدی و متخصص می‌باشد.
۲) در عین اختصار شامل بخشهای مهم از مطالب تفسیری از قبیل قراءات،
شان نزول، روایات و مباحث لغوی و بیانی و
تفسیر قرآن به قرآن می‌باشد.
نسخه‌های خطی این تفسیر بسیار است، از جمله نفیس‌ترین آنها دو نسخه اصل به خط مؤلف که بر روی یکی از آنها خط شیخ محمد حسن
صاحب جواهر نیز درج شده است، که از مخطوطات کتابخانه حفید مؤلف، سید علی بن محمد بن علی بن حسین بن سید عبدالله شبر می‌باشد.
همچنین سه
نسخه در کتابخانه سید نصر الله نقوی در تهران و نسخه عصر مؤلف در کتابخانه آیت ا... مرعشی «ره» در قم (شماره ۴۵۲) موجود است.
این تفسیر نخستین بار در سال ۱۳۵۲ ق در
تهران به تحقیق سید نصر الله تقوی و مقدمه محمد علی بامداد طبع گردید، سپس در قاهره و بیروت تجدید چاپ شده است.
ناشر مقدمه
تفسیر آلاء الرحمن را در آغاز این نسخه به همراه کشف الآیاتی تحت عنوان «دلیل الآیات القرآنیة» درج کرده است.
در این چاپ یک صفحه از قرآن کریم در وسط صفحه و تفسیر در اطراف آن قرار گرفته است و برخی توضیحات لغوی و قرائات نیز در پاورقی آورده شده است. تصحیح این چاپ بر اساس نسخه قدیمی بوده که چاپ اول آن در تهران به سال ۱۳۵۲ ق انجام گرفته است.
نسخه چاپ اول بر اساس نسخه خطی است که نویسنده آن محمد شفیع الحسینی در سال ۱۲۴۷ ق یعنی چهار سال بعد از وفات مصنف آن را از روی نسخه خطی ایشان که در سال ۱۳۲۹ ق نوشته شده بود، بازنویسی نموده است.
نسخه کتابشناسی شده توسط انتشارات دار الهجره قم در سال ۱۴۱۰ هجری ق به عنوان چاپ دوم و افست نسخه اصلی به بازار ارائه شده است.
دکتر حامد حفنی داود استاد ادبیات عرب دانشکده زبان قاهره، مقدمه‌ای شامل بحثی مختصر در تفسیر و
پیدایش مذاهب آن، مشخصات تفسیر شبر، ترجمه و مرتبه علمی ایشان و نسخه شناسی می‌باشد. این مقدمه در سال ۱۳۸۵ ق مطابق با ۱۹۶۵ میلادی تحریر یافته است.
۱- مقدمه دکتر حفنی داود
۲- تفسیر شبر
۳-
دائرة المعارف تشیع ج۴ ص۵۵۲
۴-
طبقات مفسران شیعه ج۴ ص۶۹ دکتر
عقیقی بخشایشی ۵-
دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی ج۱ دکتر
بهاء الدین خرمشاهی
نرم افزار جامع التفاسیر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
