• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تعارض اضمار و تخصیص

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تعارض اضمار و تخصیص، تنافی میان احتمال دو حالت اضمار و تخصیص در یک کلام را می‌گویند.


هرگاه در کلامی هم احتمال تخصیص و هم احتمال اضمار وجود داشته باشد، تعارض تخصیص و اضمار پیش می‌آید.

برای مثال در آیه: ﴿وَلَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاةٌ یا اُولِی الْاَلْبابِ﴾
[۱] بقرة/سوره۲، آیه۱۷۹.    
دو احتمال وجود دارد:
احتمال اول آن است که معنای آیه، «و لکم فی مشروعیة القصاص حیاة» باشد، که در این صورت، خطاب در آیه متوجه قاتل ، مقتول ، ورثه و غیر آنها خواهد بود.
احتمال دوم آن است که معنای آیه، «لکم فی القصاص نفسه حیاة یا ورثة القتیل» باشد، که در این صورت، اضماری در کار نیست، ولی خطاب مخصوص ورثه مقتول می‌شود.

در چنین صورتی، بیشتر اصولیون به ترجیح تخصیص بر اضمار معتقدند.
[۲] الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، اصفهانی، محمد حسین، ص۴۰.    
[۳] التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة، عزیز برزنجی، عبداللطیف عبدالله، ج۲، ص (۱۰۷-۱۰۶).
[۴] مفاتیح الاصول، مجاهد، محمد بن علی، ص۸۹.    
[۵] مبادی الوصول الی علم الاصول، علامه حلی، حسن بن یوسف، ص۷۷.    


۱. ↑ بقرة/سوره۲، آیه۱۷۹.    
۲. ↑ الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، اصفهانی، محمد حسین، ص۴۰.    
۳. ↑ التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة، عزیز برزنجی، عبداللطیف عبدالله، ج۲، ص (۱۰۷-۱۰۶).
۴. ↑ مفاتیح الاصول، مجاهد، محمد بن علی، ص۸۹.    
۵. ↑ مبادی الوصول الی علم الاصول، علامه حلی، حسن بن یوسف، ص۷۷.    


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۲۰، برگرفته از مقاله «تعارض اضمار و تخصیص».    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات اصولی | اصول فقه | تخصیص | تعارض احوال لفظ | مباحث الفاظ
جعبه ابزار