تصنیف غرر الحکم و درر الکلم (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تصنیف غرر الحکم و درر الکلم نوشته عبد الواحد بن محمد تمیمی آمدی، از بزرگان
قرن ششم هجری است که به گردآوری کلمات و مواعظ
امیر مؤمنان علی علیه‌السّلام پرداخته است.
کتاب از ارزش و اعتبار خاصی برخوردار است. شخصیت‌هایی مانند
ابن شهر آشوب که شاگرد مؤلف بوده اجازه
روایت آن را از ایشان گرفته، و
علامه مجلسی نیز این کتاب را جزء مصادر
بحار الانوار قرار داده است.
مؤلف انگیزه خود را از نگارش این کتاب این گونه بیان می‌کند:
«چون دیدم
ابو عثمان جاحظ، کتابی در کلمات امیر مؤمنان علی علیه‌السّلام نوشته و در آن تنها صد کلمه از سخنان آن حضرت را نقل کرده، بر آن شدم تا مجموعه‌ای از کلمات آن حضرت را جمع آوری نمایم، در حالی که اعتراف می‌کنم این مجموعه نیز قطره‌ای از دریای بی کران علوم آن حضرت است».
کتاب
غرر الحکم در ابتدا بر اساس حروف الفبا ترتیب داد شده و مبنای آن هم اولین حرف از اولین کلمه متن روایت است.
اما با توجه به مشکلات فراوانی، که برای یافتن یک روایت در موضوع خاص وجود دارد، در چاپ‌های جدید نظم کتاب تغییر داده شده و بجای ترتیب الفبایی، به کتاب ترتیب موضوعی داده شده است.
موضوعات کلی کتاب عبارتند از:
۱-
روایات اعتقادی؛
۲-
روایات عبادی؛
۳-
روایات اخلاقی؛
۴-
روایات سیاسی؛
۵-
روایات اقتصادی؛
۶-
روایات اجتماعی.
هر موضوع نیز به فصل‌های متعدد تقسیم شده و عنوان‌های گوناگون بر اساس حروف الفبا برای آن در نظر گرفته شده، تا دسترسی به
روایات به راحتی انجام پذیرد.
به دلیل اهمیت و مقبولیتی که کتاب غرر الحکم پیدا نموده بارها توسط
علمای شیعه ترجمه یا خلاصه شده است مانند:
۱- اصداف الدرر نوشته عبد الکریم بن محمد یحیی قزوینی.
وی کتاب غرر الحکم را موضوع بندی کرده و علاوه بر ترجمه فارسی، آن را به نظم درآورده است.
۲- ترجمه غرر الحکم نوشته حاج شیخ زین العابدین که آن را به فارسی ترجمه کرده است.
۳- انیس السالکین نوشته سید زین الدین طباطبایی. این کتاب ترجمه و خلاصه غرر الحکم است.
۴- ترجمه غرر الحکم نوشته شیخ محمد علی انصاری.
بهترین شرحی که تاکنون بر کتاب غرر الحکم نوشته شده، از آقا
جمال الدین خوانساری متولد ۱۱۲۵ هجری است.
این شرح در ۲ جلد نوشته شده و به فارسی است.
تحقیق و مقدمه این چاپ به عهده مصطفی درایتی بوده که تمام روایات کتاب اعراب گذاری شده و در آغاز آن نیز، مقدمه‌ای درباره موضوع کتاب و مؤلف آن آمده است.
متن کتاب با نسخه خطی مربوط به ابتدای
قرن یازدهم هجری تطبیق داده شده و مرجع اصلی در تصحیح متن نیز نسخه تصحیح شده شرح آقا جمال خوانساری بوده است.
کلمات مشکل روایات با علامت «» ستاره مشخص شده و در پایان کتاب به صورت الفبایی آمده و توضیح عربی و ترجمه فارسی آن بیان شده است.
پایان کتاب نیز شامل یک فهرست موضوعی است که دسترسی به موضوعات مختلف را آسان می‌نماید.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
