• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تشکیک خاص الخاصی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


«تشکیک» در لغت به معناى شک و تردید است، و اصل مسئله تشکیک در منطق مطرح است، که برای تشکیک اقسامی ذکر کرده اند که یکی از آن اقسام تشکیک خاص الخاصی است.


تشکیک خاص الخاصی: تشکیک خاص الخاصی، این است که اختلاف در حقیقت وجود است، ولی نه حقیقت در مقابل مفهوم، بلکه حقیقت در مقابل ظل و عکس؛ در این قسم از تشکیک تفاوت نه به تباین وجود است و نه به مراتب و درجات وجود، بلکه به مراتب تجلی و ظهور وجود است. (ر. ک: بررسی تطبیقی تشکیک وجود با وحدت شخصی.)

امام‌ خمینی بر اساس وحدت شخصی وجود، قائل به تشکیک در مظاهر و مراتب ظهور است.
[۱] خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۳، ص۴۷۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
[۲] خمینی، روح الله، شرح دعاء السحر، ص۱۰۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
و در ضمن پذیرش تشکیک خاصی به وحدت‌ وجود و موجود در عین کثرت قائل است و آن را موافق قول عرفانی می‌داند.
[۳] خمینی، روح الله، تعلیقه بر فوائد الرضویه، ص۸۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
باتوجه‌ به اینکه امام خمینی نیز در نهایت تشکیک در وجود را نمی‌پذیرد و بنا بر وحدت شخصی وجود، تشکیک را در مظاهر و مجالی می‌داند، به ‌نظر می‌رسد که وحدت شخصیه وجود از نگاه ایشان همان تکامل، تعمیق و تدقیق یافته نظریه تشکیک خاصی وجود باشد؛ براین‌اساس تفاوت تشکیک خاصی وجود با وحدت شخصی وجود در آثار امام‌ خمینی عبارت است از:
۱- در تشکیک خاصی، حق‌تعالی به منزله بالاترین مرتبه حقیقت واحده وجود و آغازگر سلسله تشکیکی وجود است و دیگر مراتب وجود با اختلافی که دارند در طول و عین ربط به او هستند
[۴] خمینی، روح الله، مناهج الوصول، ج۲، ص۸۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷.    
[۵] خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
ولی در وحدت شخصی وجود حق‌تعالی وجود صرف است که در طول یا عرض او وجود مستقل یا رابطی تصور نمی‌شود.
[۶] خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۸۷-۲۸۸، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    

۲_ در تشکیک خاصی، خود حقیقت وجود، حقیقت مشکک و دارای مراتب شدید و ضعیف است
[۷] خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۷۱، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
[۸] خمینی، روح الله، مناهج الوصول، ج۲، ص۸۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷.    
درحالی‌که در وحدت شخصی وجود و تشکیک خاصی الخاصی، حقیقت مطلق وجود اساساً مبرای از تشکیک و واحد محض است که صرفاً مظاهر و شئون آن دارای اختلاف تشکیکی است.
[۹] خمینی، روح الله، مصباح الهدایه، ص۶۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
[۱۰] خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۳، ص۴۷۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    

۳- در نظریه تشکیک خاصی، علیت پذیرفته شده ‌است و معلول هرچند وجود رابط است، غیر از علت است
[۱۱] خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۱۷۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
[۱۲] خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۱۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
[۱۳] خمینی، روح الله، الطلب و الاراده، ص۶۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۹.    
ولی در نظریه وحدت شخصی، بساط علت جمع‌ شده و تجلی و تشأن جای آن را می‌گیرد.
[۱۴] خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۲۹۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
[۱۵] خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۱۸۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    

۴- در تشکیک خاصی حقیقت واحد وجود، هویت سریانی دارد که از اعلی مراتب و پایین‌ترین مرتبه آن کشیده شده‌ است و وحدت آن وحدت حقه ظلیه است ولی وحدت شخصی، حقیقت واحده‌ای است که مطلق از قید سریان است و وحدت آن وحدت حقه حقیقه است، بلکه تشکیک در مظاهر و شئون آن حقیقت واحد است.
[۱۶] خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۳، ص۳۶۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


۱. ↑ خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۳، ص۴۷۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۲. ↑ خمینی، روح الله، شرح دعاء السحر، ص۱۰۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
۳. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقه بر فوائد الرضویه، ص۸۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۴. ↑ خمینی، روح الله، مناهج الوصول، ج۲، ص۸۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷.    
۵. ↑ خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۶. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۸۷-۲۸۸، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۷. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۷۱، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۸. ↑ خمینی، روح الله، مناهج الوصول، ج۲، ص۸۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷.    
۹. ↑ خمینی، روح الله، مصباح الهدایه، ص۶۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
۱۰. ↑ خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۳، ص۴۷۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۱. ↑ خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۱۷۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۲. ↑ خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۲۱۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۳. ↑ خمینی، روح الله، الطلب و الاراده، ص۶۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۹.    
۱۴. ↑ خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۲۹۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۵. ↑ خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۲، ص۱۸۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۶. ↑ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۳، ص۳۶۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


• اسلام کوئیست، برگرفته از مقاله «تشکیک خاصی».    
• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.


رده‌های این صفحه : دیدگاه های فلسفی امام خمینی
جعبه ابزار