تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در اردیبهشت سال ۱۳۵۸ ش. به فرمان
امام خمینی تشکیل شد. بعد از پیروزی
انقلاب اسلامی ایران در
۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ به منظور مقابله با اقدامات نظامی گروه‌های سیاسی، مدعیان مسائل قومی، تجزیه‌طلبان و آشوب‌گران و به علت ضعف دستگاه‌های انتظامی موجود، تاسیس نیرویی قابل اعتماد و سازماندهی شده مورد نیاز بود، لذا هیات دولت تصمیم به تشکیل
سپاه پاسداران شده و پس از مراحل قانونی شدن آن، امام خمینی فرمان تشکیل
سپاه پاسداران را به طور قطعی و علنی صادر نمود. پس از تشکیل
سپاه به ریاست
آیت‌اللّه حسن لاهوتی، خدمات ارزنده‌ای به
انقلاب و کشور داشته است.
به منظور مقابله با اقدامات نظامی گروه‌های سیاسی، مدعیان مسائل قومی، تجزیه‌طلبان و بالاخره آشوب‌گرانی که همچون قارچ از گوشه و کنار سربر می‌آوردند،
انقلاب و نظام ناچار از تدارک تمهیداتی بود. این مساله، همچون ضرورتی حیاتی و اجتناب ناپذیر از آغاز رودرروی دولتمردان قرار داشت و حتی دولت موقت نیز نسبت به ضعف دستگاه‌های انتظامی موجود و ضرورت تاسیس و سازماندهی نیرویی تازه و قابل اعتماد وقوف داشت.
در ۲ اسفند ۵۷، معاون نخست وزیر اعلام کرد که به تصمیم هیات دولت،
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل می‌شود.
چند روز بعد فعالیت جدی برای تشکیل
سپاه، با اشاره امام آغاز شد. آیت‌اللّه لاهوتی، رئیس
سپاه پاسداران انقلاب، که از سوی امام خمینی مامور تشکیل نیروی رزمنده حافظ
انقلاب شده است، علت تشکیل این نیرو را حفظ
انقلاب از حملات ضد
انقلاب و عوامل مخرب دانست.
در این ارتباط شورای
انقلاب، خواستار تعلیم نیروهای
سپاه به وسیله مجاهدین
انقلاب اسلامی و
دکتر چمران شد. همچنین در این جلسه، مطرح شد که نخست امام به شورای
انقلاب حکم بدهد که
پاسداران زیر نظر شورا عمل کنند، دوم اینکه هاشمی مسئول عملیات و فعالیت آنها باشد و سوم نیز بودجه لازم جهت این امر در نظر گرفته شود.
سپس در جلسات بعد، آیین‌نامه و اساسنامه
سپاه پاسداران تهیه شد و به شورای
انقلاب توسط
هاشمی رفسنجانی ارائه شد. در این شرایط ۴ گروه جداگانه از
پاسداران در کشور وجود داشت که در یکدیگر ادغام شدند و تحت امر واحدی درآمدند. این ۴ گروه، ۱۲ نفر را برای «شورای
سپاه» انتخاب کردند. بر اساس اساسنامه جدید، شورای
سپاه با تصویب
شورای انقلاب اسلامی رسمیت می‌یافت، در این شورا یک نماینده از دولت و یک نماینده از شورای
انقلاب و فرمانده
سپاه حضور داشت. ۶ واحد شامل شورای فرماندهی، عملیات، ایدئولوژی، تدارکات و امور مالی، تعلیمات و اطلاعات برای
سپاه در نظر گرفته شده بود.
در نیمه دوم اردیبهشت ۱۳۵۸ شورای
انقلاب طی اعلامیه‌ای تشکیل
سپاه و ساختار سازمانی آن را قانونی اعلام کرد. بر اساس این اعلامیه، «حسب الامر رهبر عالیقدر
انقلاب اسلامی امام خمینی
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحت نظارت شورای
انقلاب تشکیل شده و شورای فرماندهی آن به تایید و تصویب این شورا رسیده است مسئولین منتخب و افراد ذی‌صلاح به یاری
خداوند متعال و بر اساس ضوابط مصوبه در یاری و پیشبرد امر عظیم
انقلاب اسلامی کوشا و به انجام وظایف محوله موفق گردند.
از همان ابتدای فعالیت، این تصور غالب شکل گرفت که
سپاه بر خلاف کمیته‌ها عمری دائمی بیابند مخصوصاً بعد از سخنرانی بسیار مهم آیت‌اللّه حسن لاهوتی، مسئول تشکیل
سپاه پاسداران، که در ۱۳۵۸/۲/۲۰ ایراد گردید. ایشان گفتند با توجه به دستورات امام خمینی پیرامون تشکیل این
سپاه که آن را مهم‌ترین و مجرب‌ترین
سپاه عنوان کردند، این امکان شکل گرفت که در آینده و در صورت اجرای صحیح وظایف و هدف‌های پیش‌بینی شده گروهی از مشمولان در
سپاه خدمت انجام وظیفه را انجام خواهند داد و بعد از پایان دوران عمل تحقیق افراد واجد شرایط را از میان آنان دعوت به ادامه خدمت خواهیم نمود. ایشان در ادامه افزودند که افراد
سپاه پاسداران انقلاب به هیچ وجه عمل سانسور و تفتیش عقاید را انجام نخواهند داد و از دو قسمت حرفه‌ای و آماتور تشکیل گردیده افراد حرفه‌ای تمام وقت در خدمت
سپاه بوده در حالی که نیروهای آماتور تنها اوقات بیکاری خود را در این
سپاه خواهند گذراند. به گفته آیت‌اللّه لاهوتی داشتن حداقل سیکل و صداقت، درستکاری،
ایمان و نداشتن سوء سابقه از مهم‌ترین شرایط حضور و عضویت در
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خواهد بود. ایشان همچنین با اشاره به رابطه این نیروها با کمیته‌ها افزودند با فراگیر شدن
سپاه پاسداران انقلاب که مجزا از ارتش، شهربانی، ژاندارمری است و به صورت مستقل زیر نظر شورای
انقلاب فعالیت می‌کنند گروهی از افراد کمیته‌های موجود جذب این
سپاه می‌شوند و احتمالاً کمیته نیز منحل می‌گردد.
شورای
انقلاب در ادامه مباحث خود درباره طول زمان استفاده از
سپاه، اختلاف نظر داشت. هاشمی رفسنجانی، در جلسه ۱۶ اردیبهشت ۱۳۵۸، نظریات شورا را در مورد میزان عمر
سپاه اینگونه خلاصه کرد: «چمران عقیده داشت
سپاه باید باشد برای همیشه،
مهدوی کنی می‌گوید تا برقراری نظم.» و اساساً این دو دیدگاه، تلخیص همه دیدگاه‌ها بود. در مورد نیروهای
سپاه نیز برخی اعضای شورای
انقلاب معتقد بودند که به
کمونیست‌ها و التقاطی‌ها نباید فرصت ورود به
سپاه را داد.
در نهایت امام خمینی در ۱۳۵۸/۲/۲۷ فرمان تشکیل
سپاه پاسداران را به طور قطعی و علنی صادر نمود که این نهاد در آینده‌ای نه چندان دور منشا خدمات ارزنده‌ای به
انقلاب و کشور گردید. بحران
کردستان، گنبد و... متعاقب آن
جنگ تحمیلی ایران و عراق عرضه فعالیت مشتاقانه
سپاه پاسداران بود که
امنیت و آرامش را به بهای رشادت‌ها و فداکاری و شهادت‌ها به
انقلاب و کشور باز گرداند.
•
فوزی، یحیی، تحولات سیاسی اجتماعی پس از انقلاب اسلامی، ج۱، ص۲۰۵-۲۲۶، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۱۰/۱۴.
