تشویق اصلاح گران (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اصلاح در برابر افساد، به معنای برطرف کردن
فساد و تباهی و انجام دادن کار شایسته است.
در
قرآن کریم به
تشویق اصلاح گران امور ایتام و تضمین اجر آنان، از سوی
خداوند اشاره شده است آنجاکه می‌فرماید:
... الیتـمی‌قل
اصلاح لهم خیر... والله یعلم المفسد من
المصلح..
«بينديشيد درباره دنيا و
آخرت . و درباره يتيمان از تو مى‌پرسند بگو به
صلاح آنان كار كردن بهتر است و اگر با آنان همزيستى كنيد برادران (دينى) شما هستند و خدا تباهكار را از درستكار بازمى‌شناسد و اگر خدا مى‌خواست (در اين باره) شما را به دشوارى مى‌انداخت آرى خداوند توانا و حكيم است».
این
آیه شریفه اشعار بلکه
دلالت دارد بر نوعى تخفیف و تسهیل ، چون اول اجازه خلط و آمیزش با ایتام را مى‌دهد، بعدا مى‌فرماید و اگر خدا خواست کمکتان مى‌کند، و از این تعبیر معلوم مى‌شود که
مسلمانان قبلا تشدیدى از خدا نسبت به امر ایتام شنیده بودند، که مایه تشویش و
اضطراب دلهاشان مى‌شده،و همین اضطراب وادارشان کرده که از امر ایتام سوال کنند، و واقع هم همینطور بوده، چون آیاتى شدید اللحن در امر ایتام نازل شده بود، مانند آیه : (ان الذین یاکلون اموال الیتامى ظلما، انما یاکلون فى بطونهم نارا، و سیصلون سعیرا) و آیه: (و آتوا الیتامى اموالهم، و لا تتبدلوا الخبیث بالطیب، و لا تاکلوا اموالهم الى اموالکم، انه کان حوبا کبیرا). که در اولى خوردن مال
یتیم را خوردن
آتش، و در دومى خوردن خبیث و جرمى کبیر خوانده.
پس از ظاهر امر چنین بر مى‌آید که آیه مورد بحث بعد از آیات
سوره نساء نازل شده، و با این معنا آن روایاتى که در شأن نزول آیه وارد شده و به زودى از نظر خواننده مى گذرد، تأیید مى‌شود و در جمله: (قل
اصلاح لهم خیر...)، از آنجا که کلمه (
اصلاح)
نکره و بدون الف و لام آمده، دلالت دارد بر اینکه آنچه مرضى خداست نوع خاصى از
اصلاح است، نه هر
اصلاحى، هر چند که
اصلاح ظاهرى باشد، پس باید گفت نکره آمدن
اصلاح براى افاده تنوع است و در نتیجه مراد از
صلاح اصلاح حقیقى است، نه صورى و جمله ذیل آیه هم که مى‌فرماید: (و الله یعلم المفسد من
المصلح ...)، به این نکته اشعار دارد.
در
تفسیر قمی در ذیل آیه : (و یسئلونک عن الیتامى از
امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود بعد از آنکه آیه : (ان الذین یاکلون اموال الیتامى ظلما، انما یاکلون فى بطونهم نارا، و سیصلون سعیرا) نازل شد، هر کس یتیمى در خانه داشت از خانه بیرون کرد، و از
رسول خدا صلی الله علیه و آله پرسیدند جز این چه مى‌توانستیم بکنیم ؟ در پاسخ ، این آیه نازل شد: (یسئلونک عن الیتامى قل
اصلاح لهم خیر، و ان تخالطوهم فاخوانکم فى الدین، و الله یعلم المفسد من
المصلح).
و در
الدر المنثور از
ابن عباس روایت کرده که گفت: وقتى خداى تعالى آیه : (و لا تقربوا مال الیتیم الا بالتى هى احسن )، و آیه: (ان الذین یاکلون اموال الیتامى ...)، نازل شد، کسانى که یتیمى در خانه خود داشتند طعام و شراب خود را از طعام و شراب یتیم جدا نموده،
سهم او را بیشتر از سهم خود مى‌دادند، و اگر یتیم نمى‌توانست همه آن طعام و نوشیدنى را مصرف کند، و زیاد مى‌آمد، زیادیش را هم مصرف نمى‌کردند تا فاسد شود، و این براى آنان دشوار بود، لاجرم جریان را به عرض رسول خدا (صلى الله علیه و آله) رساندند خداى تعالى این
آیه را نازل کرد: (یسئلونک عن الیتامى، قل
اصلاح لهم خیر، و ان تخالطوهم فاخوانکم)، از آن پس
سفره خود و ایتام را یکى کردند با آن‌ها خوردند و نوشیدند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «اصلاح».
