• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تشریع نماز (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



نماز دارای سابقه‌ای دیرینه در تمام ادیان است و قبل از زکات و جهاد تشریع شده است.



نماز، داراى سابقه‌اى ديرينه، در ادیان الهی:
۱. يا بَنِي إِسْرائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ‌ وَ إِيَّايَ فَارْهَبُونِ‌ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ.
۲. وَ إِذْ أَخَذْنا مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ لا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ ذِي الْقُرْبى‌ وَ الْيَتامى‌ وَ الْمَساكِينِ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِنْكُمْ وَ أَنْتُمْ مُعْرِضُونَ.
۳. وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِيمَ مُصَلًّى وَ عَهِدْنا إِلى‌ إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ أَنْ طَهِّرا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَ الْعاكِفِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ.
۴. هُنالِكَ دَعا زَكَرِيَّا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعاءِ فَنادَتْهُ الْمَلائِكَةُ وَ هُوَ قائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيى‌ مُصَدِّقاً بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ سَيِّداً وَ حَصُوراً وَ نَبِيًّا مِنَ الصَّالِحِينَ.
۵. يا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَ اسْجُدِي وَ ارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ.
۶. وَ لَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيباً وَ قالَ اللَّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاةَ وَ آتَيْتُمُ الزَّكاةَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلِي وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ وَ أَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً لَأُكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ لَأُدْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ فَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبِيلِ.
۷. وَ الَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالْكِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِينَ.
۸. وَ ما كانَ صَلاتُهُمْ عِنْدَ الْبَيْتِ إِلَّا مُكاءً وَ تَصْدِيَةً فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ.
۹. وَ أَوْحَيْنا إِلى‌ مُوسى‌ وَ أَخِيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ.
۱۰. قالُوا يا شُعَيْبُ أَ صَلاتُكَ تَأْمُرُكَ‌ ....
۱۱. وَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ‌ ... رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي‌ ... لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ ....
۱۲. ذِكْرُ رَحْمَتِ رَبِّكَ عَبْدَهُ زَكَرِيَّا فَخَرَجَ عَلى‌ قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرابِ فَأَوْحى‌ إِلَيْهِمْ أَنْ سَبِّحُوا بُكْرَةً وَ عَشِيًّا.
۱۳. قالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتانِيَ الْكِتابَ وَ جَعَلَنِي نَبِيًّا وَ جَعَلَنِي مُبارَكاً أَيْنَ ما كُنْتُ وَ أَوْصانِي بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ ما دُمْتُ حَيًّا.
۱۴. وَ اذْكُرْ فِي الْكِتابِ إِسْماعِيلَ‌ ... وَ كانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاةِ ....
۱۵. أُولئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْراهِيمَ وَ إِسْرائِيلَ وَ مِمَّنْ هَدَيْنا وَ اجْتَبَيْنا إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِمْ آياتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُكِيًّا فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا.
۱۶. فَلَمَّا أَتاها نُودِيَ يا مُوسى‌ إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي.
۱۷. وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ نافِلَةً وَ كُلًّا جَعَلْنا صالِحِينَ‌ وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَيْنا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إِيتاءَ الزَّكاةِ وَ كانُوا لَنا عابِدِينَ.
۱۸. وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لِابْنِهِ‌ ... يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ ....
۱۹. وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَيْمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ‌ إِذْ عُرِضَ عَلَيْهِ بِالْعَشِيِّ الصَّافِناتُ الْجِيادُ فَقالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ‌. گفته شده: مقصود از «ذكر ربى» نماز است.
۲۰. مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ تَراهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سِيماهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ مَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوى‌ عَلى‌ سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِيماً.
۲۱. قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى‌ وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى‌ إِنَّ هذا لَفِي الصُّحُفِ الْأُولى‌ صُحُفِ إِبْراهِيمَ وَ مُوسى‌.


تقديم تشريع نماز بر جهاد:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ ... فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتالُ‌ ... از آيه مزبور استفاده مى‌شود، تشريع نماز، قبل از جهاد بوده است. گفتنى است تشريع نماز در مکّه و تشریع جهاد در مدینه بوده است.


تقديم تشريع نماز بر زکات:
... وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ‌. گفته شده: آيه مذكور، قبل از تشريع حکم زکات نازل‌شده است. در آیات دیگر نیز به این موضوع اشاره شده است.
[۴۳] بقره/سوره۲، آیه۸۳.     بنا بر اين احتمال كه تقديم ذكرى «صلاة» بر «زكاة» درآيات، دليل بر تقديم تشريع حكم «صلاة» باشد.



۱. بقره/سوره۲، آیه۴۰.    
۲. بقره/سوره۲، آیه۴۳.    
۳. بقره/سوره۲، آیه۸۳.    
۴. بقره/سوره۲، آیه۱۲۵.    
۵. آل‌عمران/سوره۳، آیه۳۸.    
۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۳۹.    
۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۴۳.    
۸. مائده/سوره۵، آیه۱۲.    
۹. اعراف/سوره۷، آیه۱۷۰.    
۱۰. انفال/سوره۸، آیه۳۵.    
۱۱. یونس/سوره۱۰، آیه۸۷.    
۱۲. هود/سوره۱۱، آیه۸۷.    
۱۳. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۳۵.    
۱۴. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۳۷.    
۱۵. مریم/سوره۱۹، آیه۲.    
۱۶. مریم/سوره۱۹، آیه۱۱.    
۱۷. مریم/سوره۱۹، آیه۳۰.    
۱۸. مریم/سوره۱۹، آیه۳۱.    
۱۹. مریم/سوره۱۹، آیه۵۴.    
۲۰. مریم/سوره۱۹، آیه۵۵.    
۲۱. مریم/سوره۱۹، آیه۵۸.    
۲۲. مریم/سوره۱۹، آیه۵۹.    
۲۳. طه/سوره۲۰، آیه۱۱.    
۲۴. طه/سوره۲۰، آیه۱۴.    
۲۵. انبیاء/سوره۲۱، آیه۷۲.    
۲۶. انبیاء/سوره۲۱، آیه۷۳.    
۲۷. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۳.    
۲۸. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۷.    
۲۹. ص/سوره۳۸، آیات۳۰- ۳۲.    
۳۰. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۴، ص ۹۳.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۸، ص ۷۴۰.    
۳۲. فتح/سوره۴۸، آیه۲۹.    
۳۳. اعلی/سوره۸۷، آیه۱۴.    
۳۴. اعلی/سوره۸۷، آیه۱۵.    
۳۵. اعلی/سوره۸۷، آیه۱۸.    
۳۶. اعلی/سوره۸۷، آیه۱۹.    
۳۷. نساء/سوره۴، آیه۷۷.    
۳۸. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۶.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۱۱۹.    
۴۰. بقره/سوره۲، آیه۳.    
۴۱. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۷۵.    
۴۲. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج ۱، ص ۲۴۳.    
۴۳. بقره/سوره۲، آیه۸۳.     بنا بر اين احتمال كه تقديم ذكرى «صلاة» بر «زكاة» درآيات، دليل بر تقديم تشريع حكم «صلاة» باشد.
۴۴. بقره/سوره۲، آیه۱۱۰.    
۴۵. بقره/سوره۲، آیه۱۷۷.    
۴۶. بقره/سوره۲، آیه۲۷۷.    
۴۷. نساء/سوره۴، آیه۷۷.    
۴۸. مائده/سوره۵، آیه۱۲.    
۴۹. مائده/سوره۵، آیه۵۵.    
۵۰. توبه/سوره۹، آیه۵.    
۵۱. توبه/سوره۹، آیه۱۸.    
۵۲. توبه/سوره۹، آیه۷۱.    
۵۳. حج/سوره۲۲، آیه۷۸.    
۵۴. نور/سوره۲۴، آیه۵۶.    
۵۵. نمل/سوره۲۷، آیه۳.    
۵۶. لقمان/سوره۳۱، آیه۴.    
۵۷. احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    
۵۸. مجادله/سوره۵۸، آیه۱۳.    
۵۹. مزمّل/سوره۷۳، آیه۲۰.    



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۴۲۲، برگرفته از مقاله «تشریع نماز».    


رده‌های این صفحه : موضوعات قرآنی | نماز




جعبه ابزار