تشریح (تاریخ هند)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تشریح یا کالبدشناسی علمی است که با جداکردن اعضای بدن به مطالعه و شناسایی آن می‌پردازد. با توجه به مکاتب پزشکی هندی سابقه هندی‌ها در زمینه تشریح بیش از یونانیان یا دست‌کم برابر با آنان است.
اگر روایات هندی در خصوص تعلق دو مکتب پزشکی هندی
آتریا (Atreya) و
سوسروتا (Susruta) به سدۀ ۶ق‌م ــ که وداها نیز آن را تأیید می‌کنند ــ درست باشد، آنگاه می‌توان سابقۀ هندی‌ها در زمینۀ تشریح را بیش از یونانیان یا دست‌کم برابر آنان دانست. اما پی بردن به ارتباط احتمالی میان سنن یونانی و هندی ناممکن می‌نماید.
در کتاب منسوب به
سوسروتا (
سوسروتا سَمهیتا) فقرات متعدد و مهمی دربارۀ کالبدشناسی و مسائل مرتبط با آن آمده است.
سوسروتا علم کالبدشناسی را هم‌پایۀ علومی می‌دانست که به رابطۀ میان
انسان و
خدا مربوط می‌شود.
سوسروتا با در نظر داشتن حرمت به کار بردن چاقو در بدن مردگان، با راهکاری جالب، روشی منحصر به‌فرد برای تشریح اجساد پیشنهاد کرده بود.
از دیدگاه وی بدنی برای این کار مناسب است که همۀ اجزاء آن کامل باشد، به هنگام
مرگ میان‌سال بوده باشد و مرگش بر اثر بیماری مزمن یا زهر نباشد.
پزشک باید پس از پاک ساختن امعا و احشا از پلیدی، جسد را با سبزه بپوشاند و در محفظه‌ای توری بنهد و سپس آن را در تالابی‌آرام، غوطه‌ور سازد. پس از ۷ روز پزشک می‌تواند به‌تدریج لایه‌های پوست و عضله را با کمک یک قلم‌موی نرم یکی پس از دیگری بشکافد. به نظر
سوسروتا با این شیوه، همۀ اجزاء ظریف بدن به روشنی قابل تشخیص‌اند. به رغم همۀ تمهیداتی که
سوسروتا در نظر گرفته بود، دربارۀ کاربرد این شیوه در مکتب پزشکی
آیورودیک شواهد اندکی در دست است.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «تشریح»، شماره۵۹۴۱.
