تسبیحات اربع
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به
ذکر: «
سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الّا و اللّه اکبر»،
تسبیحات اربع گفته می شود.
از آن در باب
صلات سخن رفته است.
تسبیحات اربع در رکعتهاى سوم و چهارم نمازهاى یومیه خوانده مى‌شود .
گفتن سى یا چهل و یا صد مرتبه
تسبیحات اربع در
تعقیب نماز و سى بار پس از نمازى که
قصر خوانده مى‌شود،
مستحب است.
در نماز
جعفر طیار سیصد بار
تسبیحات اربع خوانده مى‌شود؛ ازاین‌رو، به آن،
نماز تسبیح نیز گفته شده است.
نمازگزار در غیر رکعت اول و دوم (یعنی در رکعت سوم و چهارم) نمازهای
واجب، بین خواندن
سوره حمد و گفتن
ذکر (
تسبیحات اربعه) مخیّر است و بعید نیست که برای
امام جماعت، خواندن سوره حمد و برای
ماموم، گفتن ذکر
افضل باشد و برای کسی که
فرادا نماز می‌خواند، سوره حمد و
تسبیحات اربعه، مساوی باشد.
کیفیت ذکر چنین است: «
سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الّا اللَّه و اللَّه اکبر» و واجب است بر عربی بودن آن مواظبت شود.
و یک‌مرتبه گفتن آن کفایت می‌کند، و
احتیاط و افضل آن است که آن را سه مرتبه تکرار کند و بهتر است که به این
تسبیحات،
استغفار (مثلاً استغفر اللَّه ربی و اتوب الیه) افزوده شود.
و واجب است حمد و ذکر (در رکعت سوم و چهارم) حتی بسم اللَّه الرحمن الرحیم بنابر
احتیاط (واجب)، آهسته خوانده شود. و رکعت سوم و چهارم لازم نیست در خواندن حمد و گفتن ذکر مثل هم باشند (بنابراین می‌تواند در یک رکعت، حمد بخواند و در دیگری
تسبیحات بگوید).
اگر
قصد خواندن
تسبیحات نمود ولی حمد بدون آنکه قصد خواندن آن را - ولو به‌صورت
ارتکاز در ذهن - داشته باشد بر زبانش جاری شود، در این صورت اقوی آن است که به این قرائت اکتفا نکند، ولی اگر قصد خواندن حمد را (هرچند به‌صورت قصد ارتکازی)، داشته باشد اقوی صحت آن است و همچنین است اگر با
غفلت و بی‌توجّهی شروع به خواندن یکی از آن‌ها بنماید؛ که اگر بدون قصد حتی قصد ارتکازی باشد، بنابر اقوی صحیح نیست و در غیر این صورت بنابر اقوی صحیح است.
اگر سوره حمد را به خیال آنکه در رکعت اول و دوم است بخواند، سپس معلوم شود که در رکعت سوم و چهارم می‌باشد، به همان اکتفا می‌کند و همچنین است اگر به خیال آنکه در رکعت سوم و چهارم است، حمد را بخواند، سپس معلوم شود که در رکعت اول و دوم بوده است.
احتیاط (واجب) آن است که
تسبیحات را بیشتر از سه مرتبه نگوید، مگر آنکه به‌قصد مطلق ذکر باشد.
در حال قرائت و گفتن ذکرها، باید شخص نمازگزار
استقرار داشته باشد، پس اگر
نمازگزار به جهتی - در حال خواندن آن‌ها - بخواهد جلو یا عقب برود یا به طرفی خم شود، باید در حال حرکت، قرائت یا ذکر را ترک نماید، اما امثال حرکت‌دادن دست یا انگشتان پاها ضرری نمی‌رساند هرچند بهتر است که چنین نکند. و اگر در حال قرائت،
بی‌اختیار حرکت نمود، احتیاط (واجب) آن است که آنچه را در حال حرکت خوانده، اعاده نماید.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۷۱. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
