ترجمه مناهل العرفان فی علوم القرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«ترجمه مناهل العرفان فی
علوم القرآن» ترجمه فارسی «مناهل العرفان» است که توسط آقای
محسن آرمین تهیه شده است.
«مناهل العرفان» جزو اولین و معتبرترین آثار جامع در
علوم قرآنی است که در
قرن گذشته به رشته تحریر درآمده است. نویسنده در این کتاب کوشیده است ضمن پایبندی به آراء و نظریات
عالمان سلف، همچون
زرکشی،
ابن جزری و به ویژه
سیوطی، نیازها و مقتضیات جدید را نیز در زمینه
علوم قرآنی مدنظر قرار دهد. ازاین رو مسائل مختلف
علوم قرآنی را با سبک و اسلوبی جدید و درعین حال
عالمانه مطرح ساخته است و در نهایت تالیفی جامع و گسترده از آراء
عالمان و نظریات نقادانه خود به دست می‌دهد. زرقانی در هرمبحث شبهات و طعن‌ها و خرده گیری‌های مخالفان را به تفصیل مطرح می‌سازد و بدان پاسخ می‌گوید. هرچند وی نامی از صاحبان آراء مخالف به میان نمی‌آورد اما به خوبی روشن است که مطالب مذکور عمدتا از سوی متشرقان و اسلام شناسان غربی در قرن اخیر مطرح شده است. هرچند مؤلف در کتاب به حفظ محدوده بحث که همان
علوم قرآنی است ملتزم بوده اما ضرورت پاسخگویی به شبهات در برخی موارد وی را ناگزیر ساخته چه در تمهید بحث و چه در پاسخ به شبهات در پایان هرمبحث مسائلی از
علوم مختلف اسلامی همچون
علم الحدیث،
علم الرجال،
کلام،
اصول و حتی
فقه را مطرح سازد. مناهل العرفان گویای احاطه و اشراف مؤلف در حوزه‌های مختلف و نیز ابتکار وی در تنظیم و تبویب مباحث است.
ویژگی‌ها از جمله ویژگی‌های این کتاب می‌توان به احاطه و اشراف
علمی مؤلف نسبت به حوزه‌های مختلف
علوم اسلامی از جمله
علم الحدیث،
علم رجال، کلام و... اشاره کرد. گذشته از این مناهل العرفان نتیجه تلاش غیرتمندانه و دفاع متعصبانه
عالمی مسلمان، متعهد و آگاه در برابر هجوم افکار و مکاتب الحادی و غربی است که اساس
فرهنگ و اندیشه اسلامی را هدف گرفته‌اند و می‌کوشد با دفاع از کیان
قرآن، حریم وحی را از طعن و تعرض محافظت کند. این کتاب علیرغم اینکه کتابی درسی است اما شیوه بحث و نحوه بیان مطالب به گونه‌ای است که برای عموم علاقمندان به مباحث
علوم قرآنی سودمند و قابل استفاده است. نقایص ۱- مناهل کتابی بسیار پرماخذ است اما دقت در مطالب کتاب ثابت می‌کند که مؤلف خود مستقیما به بسیاری از آنها مراجعه نداشته است و تا حد زیادی در این زمینه به منابع واسطه متکی بوده است. همین امر از اعتبار کتاب به عنوان تحقیقی
علمی می‌کاهد. ۲- اعتماد به منابع واسطه موجب نقص دیگری در مناهل شده است و آن تکرار اشتباهات دیگران است. گاه در ضبط اسامی اشخاص اشتباه شده و از طرف دیگر احادیث در این کتاب غالبا نقل به مضمون و یا گاهی با تغییر در لفظ و عبارت نقل شده‌اند.
کتاب مشتمل بر پیشگفتاری از مترجم فارسی اثر. پیشگفتار نویسنده و مباحث هفده گانه ذیل و نیز فهرست آیات، روایات و احادیث، کتاب‌ها،
اعلام و
کتابنامه می‌باشد:
«در معنای
علوم قرآن» که به بررسی موضوعاتی چون:
علم در عرف تدوین عام، مفهوم اصطلاحی
قرآن،
قرآن از دیدگاه اصولیان، فقها و
عالمان زبان،
اعجاز علمی قرآن، مفهوم، موضوع و فایده
علوم قرآن به عنوان دانشی مدون اختصاص یافته است.
«تاریخ
علوم قرآن و پیدایش اصطلاح آن»
«درباره
نزول قرآن».
«درباره نخستین و واپسین آیات نازل شده».
«
اسباب نزول».
«درباره نزول
قرآن به هفت حرف».
«
سوره‌های مکی و
مدنی».
«تاریخ جمع
قرآن».
«درباره نظم آیات و سور
قرآن».
«درباره کتابت، رسم الخط و مصاحف
قرآن و مباحث متعلق به آن».
«درباره قرائات، قاریان و شبهه‌هایی که در این زمینه طرح شده است.»
«
تفسیر و مفسران».
«درباره ترجمه
قرآن و تفصیل حکم آن».
«درباره
نسخ».
«
محکم و
متشابه قرآن».
«درباره اسلوب
قرآن کریم».
«درباره اعجاز
قرآن و مسائل مربوط به آن».
کتاب حاضر ترجمه فارسی مناهل العرفان فی
علوم القرآن است که توسط آقای محسن آرمین تهیه شده و در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۱۱۹۲ صفحه نخستین بار در سال ۱۳۸۵ ش از سوی «پژوهشگاه
علوم انسانی و مطالعات فرهنگی» تهران منتشر شده است. منبع: مقدمه مترجم کتاب
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری
علوم اسلامی.
