ترجمه متن و شرح کامل رسائل (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ترجمه متن و شرح کامل رسائل
شیخ انصاری به روش پرسش و پاسخ» از جمله شروح فارسی کتاب
رسائل به قلم استاد جمشید سمیعی است.
به نظر مولف تاکنون حواشی و شروح زیادی به
زبان عربی و
فارسی بر رسائل
شیخ انصاری نگاشته شده است ولی اثر حاضر به جهت فهم مطالب و دستیابی به عمق آن و اینکه به روش پرسش و پاسخ تدوین شده مفید است.
کتاب در یازده جلد تدوین و مرجع ضمایر در متن و ترجمه مشخص شده است. در برخی موارد قبل از پرداختن به سئوالات متن، نکات و مطالبی در رابطه با لغات و اصطلاحات، توضیح داده شده است.
مطالب مجلدات مختلف کتاب به اختصار عبارت است از:
در این جلد اول درباره
حجیت قطع و اقسام آن سخن رفته سپس به تنبیهات قطع اشاره شده است که عبارتند از: ۱-
تجری ، ۲-
قطع حاصل از مقدمات عقلیه ، ۳-
قطع قطاع ، ۴-
حجیت علم اجمالی .
از
امکان تعبد به ظن تا آخر
حجیت قول لغوی : شیخ و مشهور معتقدند که
تعبد به
ظن امکان وقوعی دارد. وی در باب
حجیت امارات به نظریه
مصلحت سلوکیه قائل است. به نظر شیخ امارات
تشخیص مراد متکلم فی الجمله
حجت است. مهمترین اماره در بخش تشخیص اصل
ظهور قول لغوی است که مشهور و شیخ معتقد به حجیت آن از باب ظن خاص دارند.
از
اجماع منقول تا
شهرت فتوائیه : اجماع منقول از باب
حدس ضروری به ضمیمه تحصیل اتفاق آرای فقهای پس از زمان ناقل و اماره معتبر دیگری به عنوان موید، حجیت و اعتبار دارد و بعبارت دیگر اجماع منقول، اعتبار ضمیمه‌ای دارد و جزء
حجت است و هم رتبه
شهرت می‌باشد. این اعتبار ضمیمه‌ای در
شهرت فتوائیه نیز وجود دارد.
از ابتدای
حجیت خبر واحد تا استدلال به
آیه اذن برای
حجیت خبر واحد : حجیت خبر واحد از مسائل
علم اصول است و در حجیت آن فی الجمله به پنج آیه شریفه استدلال شده است که مصنف بر همه آنها اشکالات وارد کرده و دلالت آنها را نمی‌پذیرد.
از استدلال به روایات برای اثبات حجیت خبر واحد تا آخر مقدمات
دلیل انسداد : به نظر مصنف در مکتب
اهل بیت علیه‌السّلام خبر واحد حجت بوده و عمل به آن بلامانع است اما اینکه آیا به حکم این طوائف از اخبار، مطلق خبر واحد حجت است؟ و یا خصوص خبرهای
ثقه ولو راویان آن
امامی عدل نباشند؟ و یا خصوص
خبر واحد عادل ؟ شیخ می‌فرماید: اکثر روایات مزبور دلیل بر حجیت
خبر ثقه هستند یعنی خبری که متحرز از
کذب است. همچنین در حجیت خبر واحد شش وجه
اجماع و سه دلیل عقلی استدلال شده است که مصنف همه وجوه اجماع را پذیرفته ولی دلایل عقلی را ناقص می‌داند.
از ابتدای مبحث شک تا دلیل عقلی اخباری‌ها در اثبات
اصل احتیاط : شارح در این بخش پیرامون وظایف
مجتهد به هنگام
شک در
حکم کلی شرعی بحث می‌کند که باید در این صورت به
اصول عملیه مراجعه نماید که عبارتند از:
اصل برائت ،
تخییر ،
احتیاط و
استصحاب . در
شبهه حکمیه تحریمیه مجتهدین قائل به برائت ولی بیشتر اخباریین اصل احتیاط را جاری می‌کنند.
از تنبیهات برائت تا آخر
اصالة التخییر : شیخ بعد از تکمیل مباحث مربوط به برائت، بحث اصالة التخییر را در بحث شک در تکلیف از
دوران بین محذورین آورده است و حال آنکه به حسب تقسیم بندی دوم ایشان در آغاز کتاب باید در بحث
شک در مکلف به آورده شود.
از اصل احتیاط تا تنبیهات
شبهه غیرمحصوره : مباحث این جلد در جائی است که مجتهد یا مکلف به نوع تکلیف (
وجوب یا
حرمت )
علم دارد؛ اما در چیزی که
واجب است و یا چیزی که
حرام است اشتباه شده است. مباحث این موضع در سه بخش بررسی می شود: [[شبهه تحریمیه مکلف به،
شبهه وجوبیه مکلف به ،
دوران امر بین محذورین .
از
شبهه وجوبیه شک در مکلف به تا آخر
دوران امر بین المحذورین در شک در مکلف به : مکلف در شبهه وجوبیه در مکلف به، به نوع
تکلیف (وجوب شی) علم و در واجب
شک دارد. این نوع
شبهه دو قسم دارد: دو طرف شبهه
متباینین هستند، دو طرف شبهه
اقل و اکثر است.
از شرائط اجرای
اصل احتیاط ،
برائت و
تخییر تا آخر
قاعده لاضرر و لاضرار : شارح بعد از توضیح شرایط اجرای اصول سه گانه به تبیین قاعده
لاضرر و
لاضرار پرداخته و آنرا در هشت بخش بررسی کرده است.
استصحاب : شارح در طلیعه این جلد به بررسی مباحث مقدماتی پرداخته سپس ادله شیخ بر حجیت
استصحاب در شک در رافع را تبیین کرده است. آنگاه به تنبیهات دوازده گانه استصحاب می‌پردازد و در خاتمه، شرایط عمل به استصحاب، تعارض
استصحاب با سایر اصول و
تعارض دو استصحاب را مورد بررسی قرار داده است.
آدرس مطالب و نظریات در پاورقی متن آمده و از تکرار آنها در شرح خودداری شده است. فهرست مطالب هر یک از مجلدات در انتهای همان جلد آمده است.
نرم افزار جامع اصول الفقه،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
