• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ترتیب مرجحات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ترتیب مرجحات به اولویت بین مرجّحات در باب تعارض اخبار اطلاق می‌شود.



مراد از ترتیب مرجحات، در طول هم قرار گرفتن چند مرجح و لزوم رعایت ترتیب بین آنها در حل تعارض میان دو یا چند خبر متعارض است؛ برای مثال، اگر دو یا سه روایت در یک حکم شرعی با هم تعارض کنند و یکی از آنها دارای مرجح سندی و دیگری دارای مرجح جهتی و سومی دارای مرجح مضمونی باشد، آیا این مرجحات از جهت به کارگیری، در طول هم هستند و آیا رعایت ترتیب میان آنها لازم است؟


در این باره میان اصولی‌ها دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد:

۲.۱ - نظر شیخ انصاری

مرحوم « شیخ انصاری » ابتدا مرجحات را به ترتیب به سه قسم مرجح سندی، مرجح جهتی و مرجح مضمونی تقسیم می‌کند، سپس می‌گوید: رعایت ترتیب میان آنها الزامی است.

۲.۲ - نظر وحید بهبهانی

مرحوم « وحید بهبهانی » بر این باور است که این سه مرجح در طول هم بوده و ترتیب بین آنها به این شکل است که مرجح جهتی، بر سایر مرجحات مقدم است.

۲.۳ - نظر محقق نایینی

مرحوم « محقق نایینی » معتقد است مرجحات در طول هم بوده و مرجح صدوری بر سایر مرجحات مقدم است.

۲.۴ - اعتقاد برخی اصولیون

برخی دیگر از اصولیون معتقدند مرجحات منصوص در طول هم هستند، ولی ترتیب را باید از اخبار ترجیح گرفت و به ترتیبی که در « مقبوله عمر بن حنظله » یا روایات دیگر آمده، عمل کرد؛ یعنی حدیث مشهور بر حدیث شاذ مقدم داشته شود و اگر هر دو مساوی بودند حدیث موافق با کتاب یا سنت ، بر حدیث مخالف مقدم گردد.

۲.۵ - نظر آخوند خراسانی

مرحوم « آخوند خراسانی » در « کفایة » می‌گوید: مرجحات منصوص در عرض هم بوده و دارای یک رتبه هستند و رعایت ترتیب میان آنها لزومی ندارد. در نتیجه، اگر یکی از آنها از نظر مناط، اقوی بود؛ یعنی در نظر مجتهد ، نزدیک تر به واقع بود، همان مقدم می‌باشد، و اگر هر دو در ملاک مساوی بودند، نوبت به تخییر می‌رسد.



۱. اصول الاستنباط، حیدری، علی نقی، ص۳۰۷.    
۲. انوار الاصول، مکارم شیرازی، ناصر، ج۳، ص (۵۷۸-۵۷۴).    
۳. فرائد الاصول، انصاری، مرتضی بن محمد امین، ج۴، ص۶۰.    
۴. بدایع الافکار، رشتی، حبیب الله بن محمد علی، ص (۴۵۷-۴۵۵).    
۵. فوائد الاصول، نائینی، محمد حسین، ج۴، ص۷۸۰.    
۶. اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۲، ص۲۳۰.    
۷. کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۴۵۳ و ۴۵۴.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۰۰، برگرفته از مقاله ««ترتیب مرجحات».    







جعبه ابزار