• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تخییر تکوینی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تخییر تکوینی به تخییر بین انجام و ترک یک شیء، بدون نیاز به حکم شرع یا عقل اطلاق می‌شود.



تخییر تکوینی اصطلاحی است که توسط میرزای نائینی در بحث دوران امر بین محذورین مطرح شده و عبارت است از تخییر نفس الامری واقعی که بین انجام و ترک یک شیء برای هر انسانی ثابت است، و به دلیل حصول فی نفسه، نیاز به جعل شرعی یا عقلی ندارد.


میرزای نائینی معتقد است در باب دوران امر بین محذورین هیچ یک از اصول عملیه جاری نمی‌شود، و در وجه عدم جریان اصل تخییر (شرعی و عقلی) می‌گوید: جعل تخییر توسط شارع - چه تخییر ظاهری و چه تخییر واقعی - در جایی است که تخییر فی نفسه حاصل نباشد، و الاّ از قبیل تحصیل حاصل و محال می‌شود، و در دوران امر بین محذورین، این تخییر فی نفسه حاصل است، زیرا مکلف یا عمل را انجام می‌دهد و یا ترک می‌کند. تخییر عقلی نیز جاری نیست، زیرا تخییر عقلی در جایی است که دو طرف تخییر دارای ملاک و مصلحت باشد، مثل: باب تزاحم ، که عقل از روی ناچاری و به دلیل عدم امکان جمع بین دو طرف، حکم به تخییر می‌دهد، ولی در دوران امر بین محذورین چنین نیست، بلکه در عالم واقع فقط یکی از دو طرف ( فعل یا ترک ) دارای ملاک و مصلحت است.
[۴] تهذیب الاصول، سبزواری، عبدالاعلی، ج۲، ص۱۷۷.



۱. فوائد الاصول، نائینی، محمد حسین، ج۳، ص۴۴۴.    
۲. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، جزایری، محمدجعفر، ج۵، ص۵۶۶.    
۳. انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة، خمینی، روح الله، ج۲، ص۱۷۲.    
۴. تهذیب الاصول، سبزواری، عبدالاعلی، ج۲، ص۱۷۷.
۵. نهایة الافکار، عراقی، ضیاء الدین، ج۲، جزء ۴، ص۱۷۹.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۹۶، برگرفته از مقاله «تخییر تکوینی».    



رده‌های این صفحه : اصطلاحات اصولی | اصول فقه | تخییر




جعبه ابزار