تحقیق البحران (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب تحقیق البحران، تالیف
حکیم احمد خان دهلوی، رساله‌ای مختصر و
فارسی پیرامون
بحران است.
موضوع بحران در سیر بیماری، موضوعی بسیار مهم و سرنوشت سازی در
طب قدیم است؛ زیرا بحران در
حقیقت پیدایش یک تغییر بزرگ و غیرعادی در سیر بیماری است که پیش‌آگهی درمان بیماری یا احتمالا در جهت مخالف آن وقوع
مرگ بیمار است.
این
اثر بنا به قول پروفسور
حکیم نیر واسطی، در سال ۱۲۰۷ ق تالیف و به
حاکم ولایت کارناتیک هندوستان -یعنی محمد علی خان بهادر- پیش‌کش شده است.
نویسنده در مقدمه کتاب انگیزه نگارش این کتاب را، کاستی این بخش در آثار
حکیم گرانقدر محمد اکبر شاه ارزانی بیان می‌کند.
کتاب در ضمن یک مقدمه و هفت فصل و یک خاتمه تدوین شده است. نویسنده به شیوه‌ای نوین و روان با استفاده از منابع معتبر و استناد به اقوال پزشکان مشهور به تحریر مبحث بحران پرداخته است.
نویسنده در مقدمه به تعریف بحران پرداخته است. در فصول کتاب نیز به ترتیب مطالب زیر مورد بررسی قرار گرفته است: ۱- نشانه‌های بحران؛ ۲- اسباب وقوع بحران (که در آن راجع به تاثیر گردش ماه بر ارگانیسم آدمی توضیح داده است) و روزهای وقوع بحران در هر ماه ذکر شده است؛ ۳- شدت و ضعف بحران در روزهای وقوع بحران در طول ماه؛ ۴- ایام واقع در
وسط آن ایام؛ ۵- روزهای دیگری که احتمالا خارج از روزهای مشخص شده از هر
ماه به عنوان ایام بحران است، لیکن دارای اثرات مثبت یا منفی بر سیر بیماری است؛ ۶- ایام انذار (بیم دادن)؛ ۷- ارتباط ایام بحران با
بیماری‌های حاد و
مزمن.
در خاتمه کتاب نیز مطالب متفرقه مرتبط با بحران را توضیح داده است.
مؤلف در این اثر از جالینوس
، قرشی
، نفیس کرمانی
، بقراط
، ارکاغانیس
، ابن سینا
مطالبی را نقل می‌کند.
در کنار این افراد، نقل قول‌هایی هم بدون انتساب به شخصی خاص دیده می‌شود. از سوی دیگر این رساله تنها نقل اقوال نیست، بلکه تجزیه و تحلیل اقوال نیز در آن فراوان به چشم می‌خورد.
مطالعه این رساله علاوه بر فوائد علمی‌ای که در آن به
چشم می‌خورد، بازگوکننده سطح علمی
دانش طب در دوران متاخر و معاصر است.
رساله تحقیق البحران در
سال ۱۹۵۰ م
توسط دانشگاه مدرس
هندوستان به چاپ رسیده است. اصل این رساله را مرحوم
حکیم عبدالقادر احمد مقابله و تصحیح نموده و افست آن را موسسه مطالعات تاریخ پزشکی،
طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی ایران در تیرماه سال ۱۳۸۳ در ۲۵ صفحه با دیباچه‌ای از دکتر محمد مهدی اصفهانی منتشر نموده است.
احمد خان دهلوی
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
