تحسین و تقبیح ثعالبی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«تحسین
و تقبیح ثعالبی» ترجمه کتاب «التحسین
و التقبیح»
عبدالملک ثعالبی نیشابوری (۴۲۹ ق) ادیب
و نام آور سدههای چهارم
و پنجم هجری است که «
محمد بن ابی بکر علی کاتب ساوی » آن رادر حدود سده هفتم هجری برای نظام الملک به
فارسی برگردانده است.
مترجم، هدف از ترجمه خود را بهره گیری فارسی زبانان از تحسین
و تقبیح ثعالبی ذکر کرده
و کوشیده است با ارائه ترجمهای دقیق
و به شیوه تحت اللفظی خواننده را از مطالب این اثر مهم
و ارزشمند آگاه سازد.
کتاب با مقدمه مفصلی از مصحح کتاب
عارف احمد الزغول - استاد دانشگاه اردن-
و مقدمه مولف آغاز میگردد. متن کتاب دارای ۸۰ باب در
مدح و ذم اشیاء
و صفات مختلف است. پایان کتاب، تعلیقاتی است که به ۶۷۳ شماره میرسد.
مصحح در مقدمه کتاب درباره
ابو منصور ثعالبی و روزگار وی آثار
و اساتیدش سخن به میان آورده است. همچنین از روش ترجمه
و نسخ کتاب مطالبی را خاطر نشان کرده است.
موضوعات کتاب گوناگونند
و شامل مشغلههای فکری، فردی
و درباری میباشند که بیش از نیمی از آنها که در مجموع ۸۰ موضوع میباشد به اخلاق مربوط میشوند. ذیل هر واژه ستایش موضوع مورد بحث
و سپس نکات قابل سرزنش
و ذم آن آمده است. همه مآخذ قولها عربی میباشند.
وی در هر بابی از کتاب، شواهد گوناگونی را از
نثر ،
شعر ،
حدیث شریف،
قرآن کریم
و کلمات قصار بزرگان، برای اثبات دیدگاههای خود آورده است.
همچنین در هر بابی از کتاب، درباره هر موضوعی که آن را
مدح کرده
و از آیات
و اخبار
و اشعار بر آن
حجت آورده است، به مذموم بودن آن صفت در برخی موارد نیز پرداخته است. در واقع هر صفت
و یا چیزی را از دو دیدگاه مورد تامل قرار داده است. چنانچه خود میگوید اگر از دنیا
مدح نموده به خاطر این است که متجر الاولیاء الله است
و اگر
ذم نموده به جهت فریبنده بودن
و بی وفا بودن آن است.
نویسنده در بخشی از کتاب در
مدح قلم که زبان دوم است
و صورت خط اگر چه در چشمها سیاه میآید اما در واقع سفیدی
و نور است، سخن گفته
و سخنانی از
ابن معز ،
مامون خلیفه عباسی
و سایرین نقل کرده است. در مذمت خط نیز گفته است که خط صنعت دست است
و ملوک را مرتکب صنعت شدن نیکو نیست.
فهرست مطالب در ابتدای کتاب
و فهارس آیات، احادیث، کسان، جایها، کتابها، امثال
و حکم
و اقوال عربی، ابیات
و مصراعها، واژگان
و ترکیبات عربی- فارسی ماخوذ از نسخه، واژگان
و ترکیبات عربی فارسی ماخوذ از متن، واژگان
و ترکیبات فارسی،
و منابع
و ماخذ در انتهای اثر آمده است. اختلاف نسخ نیز در پاورقی کتاب ذکر شده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).