تحسین و تقبیح ثعالبی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«تحسین و تقبیح
ثعالبی» ترجمه کتاب «التحسین و التقبیح»
عبدالملک ثعالبی نیشابوری (۴۲۹ ق) ادیب و نام آور سده‌های چهارم و پنجم هجری است که «
محمد بن ابی بکر علی کاتب ساوی » آن رادر حدود سده هفتم هجری برای نظام الملک به
فارسی برگردانده است.
مترجم، هدف از ترجمه خود را بهره گیری فارسی زبانان از تحسین و تقبیح
ثعالبی ذکر کرده و کوشیده است با ارائه ترجمه‌ای دقیق و به شیوه تحت اللفظی خواننده را از مطالب این اثر مهم و ارزشمند آگاه سازد.
کتاب با مقدمه مفصلی از مصحح کتاب
عارف احمد الزغول - استاد دانشگاه اردن- و مقدمه مولف آغاز می‌گردد. متن کتاب دارای ۸۰ باب در مدح و ذم اشیاء و صفات مختلف است. پایان کتاب، تعلیقاتی است که به ۶۷۳ شماره می‌رسد.
مصحح در مقدمه کتاب درباره
ابو منصور ثعالبی و روزگار وی آثار و اساتیدش سخن به میان آورده است. همچنین از روش ترجمه و نسخ کتاب مطالبی را خاطر نشان کرده است.
موضوعات کتاب گوناگونند و شامل مشغله‌های فکری، فردی و درباری می‌باشند که بیش از نیمی از آنها که در مجموع ۸۰ موضوع می‌باشد به اخلاق مربوط می‌شوند. ذیل هر واژه ستایش موضوع مورد بحث و سپس نکات قابل سرزنش و ذم آن آمده است. همه مآخذ قولها عربی می‌باشند.
وی در هر بابی از کتاب، شواهد گوناگونی را از
نثر ،
شعر ،
حدیث شریف،
قرآن کریم و
کلمات قصار بزرگان، برای اثبات دیدگاه‌های خود آورده است.
همچنین در هر بابی از کتاب، درباره هر موضوعی که آن را
مدح کرده و از آیات و اخبار و اشعار بر آن
حجت آورده است، به مذموم بودن آن صفت در برخی موارد نیز پرداخته است. در واقع هر صفت و یا چیزی را از دو دیدگاه مورد تامل قرار داده است. چنانچه خود می‌گوید اگر از دنیا مدح نموده به خاطر این است که متجر الاولیاء الله است و اگر
ذم نموده به جهت فریبنده بودن و بی وفا بودن آن است.
نویسنده در بخشی از کتاب در مدح قلم که زبان دوم است و صورت خط اگر چه در چشمها سیاه می‌آید اما در واقع سفیدی و نور است، سخن گفته و سخنانی از
ابن معز ،
مامون خلیفه عباسی و سایرین نقل کرده است. در مذمت خط نیز گفته است که خط صنعت دست است و ملوک را مرتکب صنعت شدن نیکو نیست.
فهرست مطالب در ابتدای کتاب و فهارس آیات، احادیث، کسان، جایها، کتابها، امثال و حکم و اقوال عربی، ابیات و مصراعها، واژگان و ترکیبات عربی- فارسی ماخوذ از نسخه، واژگان و ترکیبات عربی فارسی ماخوذ از متن، واژگان و ترکیبات فارسی، و منابع و ماخذ در انتهای اثر آمده است. اختلاف نسخ نیز در پاورقی کتاب ذکر شده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
