تجسم اعمال نیک (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اعمال نیک که
انسان در
دنیا انجام می دهد فردای
قیامت در برابرش مجسم می شود.
اعمال نیک آدمی، در قیامت تجسم می گردد که در این مورد
خداوند می فرماید:
واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة وما تقدموا لانفسکم من خیر تجدوه عند الله...و
نماز را برپا دارید و
زکات را ادا کنید؛ و هر کار خیری را برای خود از پیش می‌فرستید، آن را نزد خدا (در سرای دیگر) خواهید یافت؛ خداوند به اعمال شما بیناست.
.آیه بعد دو دستور سازنده مهم به مؤ منان مى دهد یکى در مورد نماز که رابطه محکمى میان انسان و خدا ایجاد مى کند و دیگرى در مورد زکات که رمز همبستگیهاى اجتماعى است و این هر دو براى
پیروزی بر
دشمن لازم است ، مى گوید: ((نماز را بر پا دارید و زکات را ادا کنید)) و با این دو وسیله
روح و
جسم خود را نیرومند سازید (و اقیموا الصلوة و آتوا الزکاة ).
سپس اضافه مى کند: تصور نکنید کارهاى نیکى را که انجام میدهید و اموالى را که در راه خدا
انفاق مى کنید از بین میرود، نه ((آنچه از نیکیها از پیش مى فرستید آنها را نزد خدا (در سراى دیگر) خواهید یافت )) ( و ما تقدموا لانفسکم من خیر تجدوه عند الله ).
ان ربک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی الیل ونصفه وثلثه وطآئفة من الذین معک والله یقدر الیل والنهار علم ان لن تحصوه فتاب علیکم فاقرءوا ما تیسر من القرءان علم ان سیکون منکم مرضی وءاخرون یضربون فی الارض یبتغون من فضل الله وءاخرون یقـتلون فی سبیل الله فاقرءوا ما تیسر منه واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة واقرضوا الله قرضا حسنا وما تقدموا لانفسکم من خیر تجدوه عند الله...پروردگارت می‌داند که تو و گروهی از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را به پا می‌خیزند؛ خداوند
شب و
روز را اندازه‌گیری می‌کند؛ او می‌داند که شما نمی‌توانید مقدار آن را (به دقّت) اندازه‌گیری کنید (برای
عبادت کردن)، پس شما را بخشید؛ اکنون آنچه برای شما میسّر است
قرآن بخوانید او می‌داند بزودی گروهی از شما بیمار می‌شوند، و گروهی دیگر برای به دست آوردن فضل الهی (و کسب روزی) به
سفر می‌روند، و گروهی دیگر در راه خدا
جهاد می‌کنند (و از
تلاوت قرآن بازمی‌مانند)، پس به اندازه‌ای که برای شما ممکن است از آن تلاوت کنید و نماز را بر پا دارید و زکات بپردازید و به خدا «
قرض الحسنه » دهید(= در راه او انفاق نمایید)و (بدانید) آنچه را از کارهای نیک برای خود از پیش می‌فرستید نزد خدا به بهترین وجه و بزرگترین پاداش خواهید یافت؛ و از خدا آمرزش بطلبید که خداوند آمرزنده و مهربان است!
یوم تجد کل نفس ما عملت من خیر محضرا..روزی که هر کس، آنچه را از کار نیک انجام داده، حاضر می‌بیند؛ و آرزو می‌کند میان او، و آنچه از اعمال بد انجام داده، فاصله زمانیِ زیادی باشد...
فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره.پس هر کس هموزن ذرّه‌ای کار خیر انجام دهد آن را می‌بیند!
اعمال نیک انسان،حتی اعمال کوچک در قیامت برای مشاهده آن مجسم می شوند:
یومئذ یصدر الناس اشتاتا لیروا اعمــلهم• فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره.در آن روز مردم بصورت گروه‌های پراکنده (از
قبرها ) خارج می‌شوند تا اعمالشان به آنها نشان داده شود! •پس هر کس هموزن ذرّه‌ای کار خیر انجام دهد آن را می‌بیند!
.منظور از جمله لیروا اعمالهم : تا اعمالشان را به آنها نشان دهند مشاهده جزاى اعمال است .یا مشاهده نامه اعمال که هر نیک و بدى در آن ثبت است .یا مشاهده باطنى به معنى معرفت و شناخت چگونگى اعمالشان است .
و یا به معنى ((تجسم اعمال )) و مشاهده خود اعمال است .
توجه به تجسم اعمال در قیامت، عامل برانگیخته شدن انسان به کارهای نیک ذکر شده است:
... واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة واقرضوا الله قرضا حسنا وما تقدموا لانفسکم من خیر تجدوه عند الله هو خیرا واعظم اجرا واستغفروا الله ان الله غفور رحیم.پروردگارت می‌داند که تو و گروهی از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را به پا می‌خیزند؛ خداوند شب و روز را اندازه‌گیری می‌کند؛ او می‌داند که شما نمی‌توانید مقدار آن را (به دقّت) اندازه‌گیری کنید (برای
عبادت کردن)، پس شما را بخشید؛ اکنون آنچه برای شما میسّر است
قرآن بخوانید او می‌داند بزودی گروهی از شما
بیمار می‌شوند، و گروهی دیگر برای به دست آوردن فضل الهی (و کسب روزی) به سفر می‌روند، و گروهی دیگر در راه خدا
جهاد می‌کنند (و از تلاوت
قرآن بازمی‌مانند)، پس به اندازه‌ای که برای شما ممکن است از آن تلاوت کنید و نماز را بر پا دارید و زکات بپردازید و به خدا «قرض الحسنه» دهید (= در راه او انفاق نمایید) و (بدانید) آنچه را از کارهای نیک برای خود از پیش می‌فرستید نزد خدا به بهترین وجه و بزرگترین پاداش خواهید یافت؛ و از خدا آمرزش بطلبید که خداوند آمرزنده و مهربان است!
.این چهار دستور (نماز، زکات ، انفاقهاى مستحبى ، و استغفار) به ضمیمه دستور تلاوت و تدبر در
قرآن که در جمله هاى قبل آمده بود مجموعا یک برنامه کامل خودسازى را تشکیل مى دهد که در هر عصر و زمان به خصوص در آغاز
اسلام تاءثیر انکار ناپذیرى داشته و دارد.
امام خمینی برای صورت ملکوتی اعمال و اخلاق و اعتقاد که مناسب با خود آنهاست مصادیقی ذکر کرده است از جمله:
۱- تجسم عمل: ظهور حقایق و صورت‌ها گاهی مربوط به ظهور اعمال زشت یا نیکو و افعال عبادی در آخرت است؛ چنان‌که بر اساس برخی آیات، صورت ملکوتی غیبت کردن در حق انسان مؤمن، خوردن گوشت شخص مؤمن است
یا آیاتی که حقیقت تصرف مال یتیم را آتش درون دانسته‌اند.
۲- تجسم صفات و ملکات: امام خمینی معتقد است برخی صورت‌ها در آخرت مربوط به صفات و ملکات انسان‌اند؛ چنان‌که بر اساس برخی روایات متکبران تا زمانی که خداوند از حساب فارغ شود به‌صورت مورچگان ضعیفی ظاهر می‌شوند که مردم آنان را پایمال می‌کنند. به اعتقاد امام خمینی فراموشی آیات و کوری باطنی از مظاهر جلال و جمال حق، سبب کوری در عالم دیگر می‌شود
همچنین
زنجیرهای اهل عذاب که طول آنها بر اساس برخی آیات هفتاد زراع است، تجسم اسیر بودن افراد دربند شهوات و هواهای نفسانی است.
امام خمینی مانند دیگر حکمای الهی معتقد است انسان اگر باطن و سریره‌اش انسانی باشد، صورت ملکوتی او نیز صورت انسانی است؛ ولی اگر ملکاتش غیرانسانی باشد صورتش انسانی نیست و تابع آن سریره و ملکه است و اگر ملکه وهم و
شیطنت بر او غالب شود، به‌صورت یکی از شیاطین محشور می‌شود یا صورت او ترکیبی از این قواست که از هشت صورت تجاوز نمی‌کند.
۳- تجسم نیت‌ها و اعتقادها: امام خمینی بر این باور است که نیت‌های انسان حقیقت و شاکله نفس او را تشکیل می‌دهند و اگر انسان در این دنیا بیشتر اشتغالش به
تفکر در معارف و اوصاف کمالی باشد و نظر به جمال و ذات حق داشته باشد و
قلب خود را با آن عادت دهد و به آن مداومت کند بر اساس اتحاد عاقل و معقول با این امور متحد می‌شود و این علوم را در آخرت به‌صورت حضوری می‌بینند و بلکه بر اساس برخی روایات این نیت است که انسان را خالد در بهشت یا
جهنم می‌کند.
•
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تجسم اعمال نیک» • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.
